Veenendaal

veense verzetshelden

4 Mei, 2017. Rond het Monument der Gevallenen, bij station Veenendaal Centrum, staan drommen mensen verzameld. Om de doden te herdenken, die stierven in, ondermeer, de Tweede Wereldoorlog - en aan wie wij onze vrijheid te danken hebben. In zijn toespraak bij de herdenking stond Burgemeester Kolff in het bijzonder stil bij twee Veense verzetshelden.

Hebe Kohlbrugge en Jaap Spruijt.

Beide helden zijn ons het afgelopen jaar ontvallen.

Kohlbrugge

Op 13 december afgelopen jaar overleed op 102-jarige leeftijd mevrouw Hebe Kohlbrugge. Zij woonde in Utrecht, maar woonde in 1939 en van 1945 tot 1948 in Veenendaal. Ze sloot zich eind jaren ‘30 aan bij de Bekennende Kirche, een protestantse verzetsbeweging. Ze was betrokken bij het illegale blad ‘Vrij Nederland” en bij een beroemde smokkelroute naar Engeland, de zogeheten Zwitserse Weg, waarbij mircofilms naar de regering in Londen werden gesmokkeld.

Spruijt

Op 16 februari van dit jaar overleed de geboren Veenendaler Jaap Spruijt, die wordt beschouwd als de laatst levende verzetsleider van Veenendaal. Allereerst zou zonder hem Veenendaal wellicht nog later dan 9 mei zijn bevrijd, want pas na lang aandringen van zijn kant, werd besloten een bevrijdingspatrouille naar ons Veen te sturen. Hij heeft als leider van de Binnenlandse Strijdkrachten Veenendaal hiermee een belangrijke rol gespeeld in de transitie van de macht aan het eind van de oorlog. Tevens was hij de laatste nog in leven zijnde mede-oprichter van de in december 1942 opgerichte Veenendaalse LO, ofwel de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers. Deze organisatie liet gedurende de tweede helft van de Tweede Wereldoorlog meer dan 500 mensen onderduiken in Veenendaal, waaronder ongeveer 100 Joodse landgenoten.

Burgemeester Kolff erkende Kohlbrugge en Spruijt als twee verzetshelden met duidelijke banden met Veenendaal.
"Twee helden die we niet mogen vergeten en die het verdienen hier te worden gememoreerd," aldus Kolff.

In levende lijve...

Behalve bij de ons ontvallen helden, Kohlbrugge en Spruijt, stond Kolff ook stil bij iemand die nogsteeds onder ons is: Betty Bausch-Polak. Zij heeft haar man verloren bij een fusillade aan de rand van Veenendaal en veel familieleden in de concentratiekampen.

Bausch-Polak zet zich al haar hele leven in tegen discriminatie, en geeft wereldwijd gastlessen over de verschrikkingen die zij in de Tweede Wereldoorlog meemaakte.
Kolff: "Zij heeft het tot haar levenstaak gemaakt om mensen, en vooral de jeugd, te laten realiseren dat een complete bevolkingsgroep nooit verantwoordelijk mag worden gehouden voor daden van enkelen van hen. Vandaag de dag nog steeds een actueel thema."

In november is zij geridderd in de Orde van Oranje Nassau.

Historieloop

Ook jongeren dragen hun steentje bij om de geschiedenis levend te houden. JouwVeenendaal heeft een 'historieloop' georganiseerd. Op de route wordt met foto's en graphity de oorlog verbeeld.
JouwVeenendaal heeft de samenwerking gezocht met Charim. Bewoners van 'de Engelenburgh', die slecht ter been zijn, werden door vrijwilligers (o.a. van 'de Zonnebloem') begeleid over de route.
De route eindigde bij het Monument Gevallenen, waar de deelnemers een bloem en een groet brachten bij de herdenking.

Kransen

De eerste krans werd door Burgemeester Kolff en Wethouder Stroobosscher gelegd namens het gemeentebestuur. Behalve namens het gemeentebestuur werden er ook kransen gelegd namens de Veense Jongerenraad, de Diversiteitsraad, Stichting Veteranencontact en Stichting Oranjedag. De politie en brandweer legden gezamenlijk een krans.
Ook werden er bloemen neergelegd door familieleden van gevallen Veenendalers, en door verschillende scholen.

Burgemeester Kolff sloot zijn toespraak af met de woorden:
"Laten we stil zijn, de doden herdenken en onze vrijheid koesteren."