Veenendaal

DEN HAAG - De Tweede Kamer houdt zich niet aan de regels door een generaal pardon te eisen, zegt premier Balkenende. Onzin zeggen deskundigen: het is juist Balkenende die het niet zo nauw neemt met het staatsrecht.

"Nee, daar heeft Balkenende geen gelijk in", grinnikt de Amsterdamse hoogleraar staatsrecht Jit Peters. Hij reageert op het verwijt van premier Balkenende aan de Tweede Kamer dat deze 'staatsrechtelijk onjuist' zou hebben gehandeld door zich uit te spreken voor een generaal pardon voor uitgeprocedeerde asielzoekers.
Zolang er nog geen nieuw kabinet is, moet het parlement zich volgens Balkenende inhouden.
Volgens Peters is het precies andersom. "Sinds de verkiezingen is het kabinet demissionair. Dat betekent dat het terughoudend moet zijn met nieuwe maatregelen. Dat staat nergens zwart op wit, maar het kan niet anders: het kabinet heeft immers zijn ontslag al aangeboden en kan dus niet meer door de Kamer worden weggestuurd. Maar het is heel raar om de regel om te draaien, zoals Balkenende doet. De Kamer is de baas, niet de knecht van het kabinet", zegt Peters.

De nipte meerderheid in de Tweede Kamer die vorige week instemde met de motie over het generaal pardon, staat wel degelijk in haar recht, zegt ook Peters collega Leonard Besselink, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. "Een nieuwe Tweede Kamer heeft juist tot taak nieuw beleid te ontwikkelen. Dat probeert de Kamer nu te doen met het generaal pardon. Of dat politiek handig is, is de vraag: het maakt de onderhandelingen over de vorming van een nieuw kabinet alleen maar lastiger. Maar ongeoorloofd is het zeker niet."

Volgens Besselink is het niet voor het eerst dat Balkenende de verhoudingen tussen het kabinet en de Kamer 'niet helemaal goed inschat'. Het minderheidskabinet van CDA en VVD waaraan Balkenende leiding geeft sinds D66 afgelopen zomer uit de coalitie stapte, is volgens hem een 'interimkabinetje', dat er moest komen om de begroting voor volgend jaar op te kunnen stellen. "Desondanks zijn er onder leiding van Balkenende nog tal van controversiële dingen doorgevoerd, zoals de JSF."

SGP-fractievoorzitter en langstzittend Kamerlid Bas van der Vlies, die geldt als het 'staatsrechtelijk geweten' van de Tweede Kamer vindt dat de Kamer noch het kabinet zich netjes gedraagt. "Het kabinet zit er alleen nog om op de winkel te passen en het bestaande beleid voort te zetten. De kamer dwingt het kabinet nu toch een majeure beleidsweiziging door te voeren." Zelf stemde hij mede daarom tegen. Anderzijds zou het kabinet voorlopig niemand meer uit moeten zetten, zegt van der Vlies.

Dat vindt ook hoogleraar Besselink. "Als het kabinet toch doorgaat met de uitzettingen, zijn er over een paar maanden geen mensen meer over aan wie je een generaal pardon zou kunnen verlenen. Dat betekent dat het kabinet een democratisch besluit onmogelijk maakt."

• Door Jeroen Hoorn
• Bron: 'de Gelderlander'