Veenendaal

"Het is niet vanwege de goedheid van de slager, de brouwer of de bakker dat wij ons eten verwachten, maar vanwege hun eigenbelang."

Dit citaat danken wij aan de achttiende eeuwse Engelse econoom Adam Smith, de grondlegger van het liberalisme. Smith wilde met dit citaat zeggen dat een mens enkel handelt uit economisch eigenbelang. De mens als economisch wezen. Hij geloofde dat wanneer iedereen zijn eigen belang nastreeft, dit per saldo het algemene belang het meest dient. Egoisme ten nut van het algemeen?

Smith was een idioot.

Natuurlijk zijn de mensen die op geld spugen zeer dun bezaaid, maar dat maakt de mens nog niet puur tot economisch wezen. Als het die slager, brouwer of bakker echt enkel om het geld te doen was, waarom werden ze dan geen vastgoedhandelaar, graaibankier, drugsbaron of pornomagnaat? Er speelt dus meer dan enkel geld.

En hoe dien je je economische eigenbelang wanneer je aan mantelzorg of vrijwilligerswerk doet? Of kiest voor je gezin? Een beloning voor een vriendendienst sla je stelselmatig af. Zelfs in advocaten schuilen goede mensen: uit een proef blijkt dat zij voor een goed doel hun diensten liever gratis leveren dan tegen een gereduceerd tarief. Een mens is dus meer dan enkel berekenend. Een mens is vooral een sociaal wezen. Dat maakt dat wij een samenleving vormen. En het is juist die eigenschap die wij moeten koesteren, voeden en inzetten; dan staan we samen sterk. Hiervoor moet eigenbelang af en toe een stapje terug doen.

Al deel ik Smith' visie op de homo economicus zeer zeker niet, hij had tenminste visie. Iets waar ik het college, deze kadernota lezend, niet op heb kunnen betrappen. Wat bij hen voor visie moet doorgaan, is vooral een lofzang op de afbraak van de verzorgingsstaat. Als hoofdmotief gelden financiele motieven: de betaalbaarheid. Termen als 'eigen verantwoordelijkheid' en 'zelfredzaamheid' worden er bij wijze van schaamlap bijgetrokken - maar visie? Neuh...

Zo wordt van de burger verwacht dat hij steeds meer mantelzorg gaat leveren, ter vervanging van betaalde zorg door professionals. Dat heet dan een evenwichter verdeling tussen burger en overheid. Daarbij wordt echter totaal geen rekening gehouden met de beweging die het steeds noodzakelijker maakt dat iedereen fulltime werkt, en tot op later leeftijd. Eenverdienersgezinnen worden steeds schaarser, evenals fitte gepensioneerden. Wie moet die mantelzorg leveren?

Ook lees ik in het hoofdstuk dat voor 'visie' moet doorgaan dat de dienstverlening gericht is op de 'klant'. Wat de SP betreft volkomen fout: onze inwoners en ondernemers zijn geen klanten, maar partners. Partners in het optuigen van een betrokken, sociale samenleving die recht doet aan de natuur van de mens.

Qua visie betrap ik het College vooral op niksigheid, voorgekauwde mantra's en vergezichten die het puntje van de neus niet passeren. Hopend dat het compliment in dit verwijt niet onopgemerkt blijft, moet mij van het hart dat ik meer verwacht had van een College waarin onze staatkundig gereformeerde vrienden van de SGP deelnemen.

In een sociale samenleving zijn bindende factoren onontbeerlijk. Sport en Cultuur kunnen verbroederen, en bieden tegelijk de mogelijkheid voor de individueelste expressie. Dit maakt dat wij elkaar beter leren kennen. Cultuur heeft daarbij ook bij uitstek een intrinsieke waarde welke maakt dat wij mensen meer zijn dan enkel economische werktuigen. Het is daarom met blijdschap dat de SP heeft vernomen dat burgemeester Elzenga het evenement 'Klassiek aan de Grift' heeft gegarandeerd tot en met 2025. Graag verneem ik hier of hij zins is deze woorden gestand te doen.

Wat betreft de kleine zaal voor theater en andere podiumkunsten: hier blijft het College steken in een ongezond soort apathie waar niemand bij gebaat is. Doe nou gewoon dat onderzoek, zou ik zeggen. En met het oog op het cultureel-historisch erfgoed zijn we blij met de ontwikkelingen rond het Ritmeester gebouw. Er is echter ook een ander cultureel bouwwerk waar we graag aandacht voor vragen: de muziektent. Komt hij weer terug, zoals te zien in de maquette, beneden in de hal?

Hoewel een diepere visie hierover niet aan de orde is bij het College, zien we toch wel enkele waardevolle stappen naar een betrokken samenleving. Iedere wijk een centraal ontmoetingspunt. Heel goed. Mogen wij aannemen dat dit inclusief het Petenbos is?
Wijkgericht werken wordt een belangrijke spil in burgerparticipatie. Mooi; dicht bij huis. Dat is wel zo laagdrempelig. Hierover zijn we positief.
Willen we echter de burger ook bij het bestuur betrekken, dan zien we nog een aantal te hoge drempels. Bijvoorbeeld in het taalgebruik van deze kadernota. Partnerships, benchmarks, stakeholders, PDV/GDV-beleid? voor de geinteresseerde leek zijn dit termen om af te haken. Wat de SP betreft, wordt er voortaan Algemeen Begrijpelijk Nederlands gebezigd.

Voorzitter, mijn anti-Smithiaanse mensvisie maakt dat ik mij ernstig zorgen maak over een aantal zaken. Als sociaal wezen heeft de mens het nodig om betrokken te worden, niet afgestoten. En dan zijn er zorgen die wezenlijker zijn dan taalgebruik, waar wij des te meer aandacht voor willen vragen. De sport. O zo waardevol voor de fysieke, psychische en sociale gezondheid van de mens.

Juist in tijden van crisis bestaat het College om de tarieven voor de accommodaties op te gooien. Sponsorgelden lopen terug, ledengroei is nihil. Clubs worden genoodzaakt om hun lidmaatschapsgelden omhoog te gooien. Een extra financiele drempel, die maakt dat meer mensen - potentiele en zittende leden - afzien van deelname aan georganiseerde sport. Uit eigen ervaring weet ik dat financiele omstandigheden een lidmaatschap van een sportclub allesbehalve vanzelfsprekend maken. Stijging van de tarieven maakt de groep waarvoor deelname aan sport te kostbaar is enkel groter. Dit mogen wij niet laten gebeuren.

Een ander punt van zorg is de schuldhulpverlening. De val van het graaikapitalisme maakt dat we in een crisis zijn. Gevolg van die crisis is dat meer mensen van het ene op het andere moment een inkomensterugval hebben. Wie bijvoorbeeld een hypotheek heeft, komt financieel behoorlijk in de problemen als het inkomen plots wegvalt. Maar ook zonder hypotheek liggen de problemen op de loer: je wilt toch je kind voeden, en mee laten gaan op schoolreisjes en een verjaardagscadeautje geven. Dat is allemaal niet gratis.

Juist in deze tijden wil het College de subsidie aan het BAC terug laten lopen. In de hoop het BAC beter te laten functioneren. Wat verwacht het College; dat men beter presteert als de keel wordt dichtgeknepen? Natuurlijk kan en moet er een hoop verbeterd worden aan de schuldhulpverlening. En het is het College te prijzen dat het deze materie durft aan te pakken. Maar het is de vraag of de voorgenomen weg de juiste is. De ontwikkelingen rond de schuldhulpverlening zullen het komende jaar volop de aandacht krijgen van de SP.

Voorzitter, ik wil veel zeggen maar niet teveel praten. Daarom rond ik af.

Vorig jaar is er een motie van de SP, met betrekking tot een subsidioloog - liefkozend 'subsidieharker' genoemd - op aanraden van de toenmalige wethouder van financien niet in stemming gebracht. Hij en zijn opvolger kregen hiermee de kans om zonder deze netwerker een sluitende begroting te krijgen. Het is ze gelukt, waarvoor oprechte complimenten, maar de prijs waartegen dit is gebeurd is te hoog. We leveren in op pijlers waarop de sociale samenleving stut. Dit moet anders, vandaar dat wij de motie alsnog in stemming brengen.

In die sociale samenleving hebben wij, de gemeenteraad, een belangrijke voorbeeldfunctie. En wij, als gemeenteraad, mogen best ons eigen steentje bijdragen. Daarom stellen wij voor, zoals in het verleden ook wel eens is gedaan, een deel van onze raadsvergoeding ter beschikking te stellen aan de gemeenschap.

Voorzitter, ik begon met een citaat van Smith over de vermeende menselijke aard. Ik sluit af met een citaat van een beroemd wijsgeer uit het begin van onze jaartelling over de missie van de mens.
"Alles wat jullie gedaan hebben voor de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor mij gedaan."