Veenendaal

Vandaag is het vier mei. De dag waarop wij expliciet de gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog herdenken. En de dag waarop wij impliciet alle gevallenen uit alle oorlogen herdenken en stilstaan bij alle ellende en gruwelen die gepaard gaan met oorlog en onderdrukking. Een waardevolle dag, die gemarkeerd wordt door de twee minuten stilte. Twee minuten, waarop we de waan van de dag naast ons neerleggen en ons beseffen dat onze vrijheid allesbehalve vanzelfsprekend is.

Oorlog en onderdrukking zijn verschrikkelijke verschijnselen die een smet zijn voor het menselijke ras. Ze komen voort uit machtshonger en intollerantie. Ze brengen de beste eigenschappen naar boven bij sommigen, de slechtsten bij anderen. Maar hoe dan ook: ze maken mensen tot iets, wat ze in vrijheid nooit zouden zijn.

Vrijheid behelst meer dan alleen vrije meningsuiting. Vrijheid is boven alles zekerheid. De zekerheid dat je veilig bent. De zekerheid dat je kunt rekenen op de zaken die je nodig hebt in je leven. De zekerheid dat je kunt terugvallen op je naasten, op de samenleving, op de staat waarin je leeft. De zekerheid dat je er nooit van weerhouden wordt het leven te leiden dat je zelf kiest, in ruil voor het feit dat jij de ander daarin niet in de weg staat. Vrijheid is de zekerheid dat geven en nemen in balans met elkaar staan.

Oorlog en onderdrukking zijn gruwelijke vormen van sociaal onrecht. Dat geldt voor ieder mens. Een Palestijn is niet meer of minder dan een Jood. Een Serv niet meer of minder dan een Kroaat. Een Amerikaan niet meer of minder dan een Afghaan. Oorlog en onderdrukking vertroebelen dat besef, en dat vertroebelde besef staat vreedzaam samenleven in de weg. Voor wie eenmaal het pad van oorlog en onderdrukking bewandelt, voor wie eenmaal dit pad wordt opgesleurd, is de weg terug lang, en moeizaam. De weg terug wordt vaak nooit voltooid.

Twee minuten stilte per jaar - is het genoeg? Dringt het besef dan voldoende door? Of moet je vaker de waan van de dag loslaten om dit besef door te laten dringen?

Ikzelf kijk ieder jaar op vier mei de film 'cry freedom', over de onderdrukking van de zwarte bevolking van Zuid-Afrika. De zwarte activist Steve Biko neemt de blanke, liberale, journalist Donald Woods in de arm en toont hem de realiteit. Een realiteit die overal waar onderdrukking is hetzelfde is. Dezelfde mechanismen. Dezelfde minachting. Dezelfde haat. Dezelfde uitsluiting. Dezelfde kansloosheid.

Woods besluit Biko en zijn zaak te steunen, en dat komt hem duur te staan. Het blanke apartsheidsregime ziet hem als bloedverrader. Ik zie hem als held.

Graag wil ik iedereen de gelegenheid geven om hier te vertellen hoe hij/zij stilstaat bij 4 mei, en wat deze dag - en de twee minuten stilte - voor hem/haar betekenen. Schroom dus niet om een reactie te plaatsen.

Jan Breur