Veenendaal

Nu Tjeenk Willink zijn akkoord heeft gegeven voor het hervatten van de onderhandelingen, lijkt het erop dat het minderheidskabinet - gedoogd door Wilders - er gaat komen. Om dit niet in gevaar te brengen, maakte Wilders van zijn toespraak op Ground Zero een slappe hap. Wat staat nu de formatie van een rechts kabinet in de weg?

Hetzelfde als wat het eerder in de weg stond: Het CDA. Is alle stof van de vorige clash eindelijk nedergedwarreld; beginnen de Christen-democraten weer. En ditmaal is het geen 'dissident'. Ferrier en Koppejan houden hun lippen verzegeld. Nee, het is niemand minder dan Maxime Verhagen (!) die bezwaar maakt tegen het rechtse kabinet...

De bezwaren van Verhagen liggen niet zozeer in de samenstelling van het kabinet. De VVD is een prima partner voor het CDA. En de PVV van Wilders - daar maalt Verhagen immers niet om.

Inhoudelijk ligt er voor Verhagen ook geen enkel bezwaar om tot een rechts kabinet te komen. Het stuksaneren van het land is een kolfje naar zijn hand. Met liefde geeft hij het bedrijfsleven alle ruimte om zichzelf stuk te saneren en de werkloosheid te doen laten ontploffen. En een kille houding tegen mensen die hier een fatsoenlijk bestaan willen najagen past ook helemaal in zijn straatje.

Verhagen's probleem ligt bij de benaming van het kabinet, als zijnde rechts. Volgens Verhagen is het CDA geen rechtse partij, maar een middenpartij. En daar is het CDA, volgens Verhagen, trots op.

Exemplarischerwijs slaat de CDA-leider de plank volledig mis. Het CDA mag weliswaar het midden constant zoeken, ze slaagt er niet in om dit te bereiken. Op lokaal en (soms) provinciaal niveau kan het CDA behoorlijk links zijn. De 'gewone' CDA'er wil er immers zijn voor de mens en de samenleving. Op nationaal en Europees niveau is het CDA gewoon rechts. Dogmatisch rechts, zelfs. Verhagen kan anders beweren, maar hij heeft geen gelijk.

Het CDA behoorde in de jaren '80 tot de eerste (voorheen) niet-liberale partijen die het liberalisme omarmden. Velen zouden volgen, maar het was het CDA onder (een later veel linkser geworden) Ruud Lubbers dat voorop liep in een nieuw bestuurlijk denken dat door Margareth Thatcher (VK) en Ronald Reagan (VS) werd ontwikkeld.

De overheid was niet langer een betrouwbaar baken dat zekerheden garandeerde, maar 'een probleem' dat 'bestreden moest worden'. Taken werden uitgehold en afgestoten. Overheden gingen over steeds minder dingen. Gevolg hiervan was dat er in de loop der jaren steeds meer misstanden in de (semi-)publieke sector ontstonden, en verkiezingen eigenlijk steeds minder voorstelden omdat er minder zeggenschap bij de gekozenen kwam te liggen.

Niet alleen het bestrijden van de overheid door privatiseringen en liberaliseringen waren tekenend voor de politieke lijn waarin het CDA zich volledig stortte; ook het miskennen en ontwrichten van de samenleving en daarbij behorende gezamenlijke verantwoordelijkheid was een wezenlijk uitgangspunt hiervan. "There is no such thing as society," zei Thatcher eens - en de gevolgen van deze politiek ondervinden we nog dagelijks.

Het was CDA-leider Lubbers, die met Thatcher en Reagan aan de wieg stond van het neo-liberalisme. Een rechtse ideologie bij uitstek.

Sindsdien is het CDA niet meer in de buurt van links, of 'for that matter' het midden gekomen. Onder de kabinetten Balkenende kwam er misschien een herwaardering voor maatschappelijk denken (normen en waarden) in de retoriek, de politieke vertaalslag bleef uit. Armoede rees de pan uit onder Balkenende's bewind, aan verworvenheden blijft getornd worden en de nutsbedrijven zijn uit onze handen gepeuterd.

Zelfs in Balkenende's laatste kabinet (Balkenende IV), waar de VVD niet aan deelnam, kwam duidelijk naar voren dat het CDA gewoon rechts was. Het boterde niet met de PvdA en de Christen-democratische bewindsliden, Verhagen voorop, lieten doorschemerden dat zij hun rechtse vrienden van de VVD misten.

Als de onderhandelingen niet WEER klappen, gaat het rechtse kabinet er komen. Dat Verhagen het anders wil noemen, verandert daar niets aan. Het zal immers, zo had VVD-leider Rutte al laten weten, een regeerakkoord worden waar 'RECHTS NEDERLAND zijn vingers bij af zal likken'.

Rutte was overigens niet op de hoogte van Verhagens weerstand tegen 'rechts'...