Leuker kunnen we het wèl maken...
Leuker kunnen we het wèl maken...
Tijdens het derde college van Professor Kleinknecht kwamen er verschillende zaken aan bod. Een micro-economische benadering van het informatietijdperk, meer over de flexibilisering van de arbeidsmarkt, en één en ander over belastingen en de staatsschuld.
Micro-economie en de 'nieuwe economie'
Hoewel men er bij het aanbreken van het digitale tijdperk van uitging dat er een 'nieuwe tijd' was aangebroken, en dat er een 'nieuwe economie' ontstond die de klassieke theorieën onbruikbaar zou maken, bleken de 'ouderwetse' principes en strategieën uit de micro-economie nog altijd van toepassing. Shapiro en Varian toonden dit aan in hun boek 'Information Rules'.
Zij bieden een aantal strategieën aan die voor spelers in die zogenaamde nieuwe economie. Hun werk, voluit getiteld 'Information Rules. A Strategic guide to the network economy', is in 1999 uitgegeven via de Harvard Business School te Boston...
Arbeid als gewoon goed?
Wie zich mijn essayreeks 'Het Kapitaal' (Zomerspecial 2014) nog kan herinneren, weet vast nog wel dat ik arbeid hierin omschreef als handelswaar. En natuurlijk kun je menselijke energie en tijd in- en verkopen, maar er zijn natuurlijk enkele verschillen.
Wat arbeid onderscheid van andere goederen, is het volgende...
- De productiviteit van de arbeid hangt mede af van intrinsieke motivatie. Een mens is nu eenmaal geen aparaat waarbij je simpelweg op een knop drukt voor een bepaald resultaat.
- Werknemers hebben een zekere mate van vrijheid in hoe ze hun werk doen.
- Investeringen in menselijk kapitaal zijn riskanter dan andere investeringen, omdat een bedrijf geen eigenaar wordt van dit kapitaal.
- Werknemers kunnen hun eigen investering niet verminderen door diversificatie.
- De arbeidsrelatie is asymetrisch; de werknemer beschikt over andere kennis van zijn werk dan de werkgever. Het is dus moeilijk om werkelijk in de gaten te hebben of iemand zijn werk goed doet, of welke behoeften er van werkelijk belang zijn om een bepaalde klus te klaren.
- Er bestaat zoiets als job idiosyncracy, wat wil zeggen dat specifieke vaardigheden worden verworven door ervaring van de werknemer.
Behalve dat hij deze verschillen uitlegde, opperde Professor Kleinknecht in relatie tot de arbeidsmarkt ook nog het concept van de overheid als employer of last resort.
Dit houdt in dat de overheid uitkeringsgerechtigden in dienst neemt tegen minimumloon in plaats van een uitkering, en deze mensen inzet voor... wat er maar nodig is. Zo worden er belangrijke dingen gedaan die anders blijven liggen, hebben die mensen iets meer geld te besteden, en wordt het gat in hun CV beperkt.
Lijkt mij een stuk nuttiger dan zo'n verplichte 'tegenprestatie'...
Economische aspecten van overheids-interventies...
Niet uitputbare, niet uitsluitbare middelen - de publieke goederen - zijn doorgaans in handen van de overheid. Daarnaast zijn er nog andere redenen voor bemoeienis van de overheid met de economie. Denk hierbij aan efficiency, macro-economische stabilisatie en het bevorderen of ontmoedigen van bedrag.
Instrumenten die de overheid daarvoor tot haar beschikking heeft, zijn belastingen en 'overheidstransfers' (zoals huursubsidie, AOW en bijstand).
Er zijn progressieve maatregelen, waarbij je meer betaalt naarmate je meer geld tot je beschikking hebt. Regressieve maatregelen; hier betaal je (relatief) meer naarmate je minder geld tot je beschikking hebt - denk aan de BTW.
Bij het profijtbeginsel betaalt de gebruiker, bij het equivalentiebeginsel ontvang je meer naarmate je meer betaalt (werkloosheidsverzekering, pensioen) en bij het solidariteitsbeginsel is er geen relatie tussen wat je betaalt en wat je krijgt (AOW).
Hoe dan ook; er moet voor alles betaald worden. Of, om met de woorden van Milton Friedman te spreken:
THERE IS NO FREE LUNCH...
Naast het economische instrumentarium van de overheid, stond Kleinknecht ook nog stil bij de Staatsschuld, om de nodige misverstanden hieromtrent weg te nemen.
Het meestgehoorde argument, dat het een last is voor het nageslacht, gaat alleen op wanneer de schuld hoger is dan de bezittingen. Met name rechts wil dat aspect nog wel eens buiten beschouwing laten.
En ook de bewering dat de rentebetalingen op de staatsschuld weggegooid geld zijn, is een misverstand. Dit geld komt namelijk ergens terecht - veelal de pensioenfondsen - en draagt dus bij aan inkomens-herverdeling.
Nee, het werkelijke probleem van de staatsschuld is, dat er een hogere belasting nodig is om de rente te betalen. En dat is weer een prikkel voor immoreel ontduikingsgedrag. Maar zie rechts maar eens zover te krijgen, om de belastingen op te hogen en om maatregelen te nemen tegen ontwijking...
Rechts als hoeder van de Staatsschuld?
Kleinknecht bracht in herinnering dat rechts zich vaak opwerpt als hoeder van de staatsschuld. De vrees voor een oplopende schuld wordt maar wat vaak gebruikt als argument voor bezuinigingen op zorg en sociale zekerheid.
Maar... dit is een gelegenheidsargument. Want ze zullen het nooit in de mond nemen bij rechtse hobbies die de rijken bevoordelen. Denk daarbij aan de hypotheeksubsidie of de belastingvoordelen voor de superrijken en de multinationals. Hij moedigde links aan om dit argument aan te grijpen, en rechts hun imago in te peperen.
Ook vindt hij het een must dat de linkse partijen eens bij elkaar moesten zitten om het belastingstelsel door te spitten en zo te komen met een werkelijk progressief belastingstelsel zonder al die malle regressieve maatregelen. Zijn oproep komt overeen met die van Emile Roemer en Farshad Bashir, vorig jaar.
Hun motto was: Leuker kunnen we het niet maken, wel socialer...
... maar als je het mij vraagt is socialer wel degelijk leuker, en zeg ik:
LEUKER KUNNEN WE HET WÈL MAKEN...
- Zie ook:
- Jan Breur
- Onderwijs, educatie en vorming
Reactie toevoegen