Veenendaal

Misbruik de naam van de HEER, uw God, niet, want wie zijn naam misbruikt laat hij niet vrijuit gaan. Exodus 20:7

...want er staat geschreven: "Door uw toedoen wordt de naam van God onder de volken gelasterd." Romeinen 2:24

Maak God niet tot een excuus bij jullie eden. Soera 'De Koe' 224

Het socialisme is een politieke ideologie die zich bezighoudt met de verhoudingen tussen mensen onderling; primair in de sociaal-economische zin van het woord. Het wel of niet bestaan van God - of welk ander 'hoger wezen' dan ook - is hierin niet relevant.
Wie de Aseret Hadiwrot, de Tien Geboden, vanuit een socialistische invalshoek benadert, stuit bij de eerste geboden - waarin God centraal staat - dus op een probleem. Via interpretaties is er nog wel wat van te maken: God laat zich vertalen als 'liefde', afgoden als 'destructieve invloeden' en godenbeelden als 'vastomlijnde ideeen'; desalniettemin zijn deze nieuwe invullingen nog weinig politiek.

Het derde gebod (in de door mij aangehouden telling) wordt in een aantal vertalingen (o.a. de Statenvertaling en de Delftse Bijbel uit 1477) gelezen als een verbod de naam van God 'ijdel(lijk)' te gebruiken. Vaak wordt dit begrepen als een vloekverbod of een verbod op 'godslastering'.
Nu is het weliswaar een teken van goed fatsoen om niet te vloeken; met socialisme heeft het niet zoveel te maken. En andere vormen van godslastering zijn al helemaal heikel: want wanneer is er uberhaupt sprake van lastering?

Bij behandeling van de vorige twee geboden 'zagen' we dat Mozes de oorspronkelijke tien geboden uit Exodus 20 stuksloeg en er een set nieuwe geboden (Exodus 34) voor terugkreeg. Dit zijn duidelijk andere geboden dan de originele; in de nieuwe luidt het derde gebod een verbod op het eten van lekker brood gedurende een week in de maand 'Abib'.
Je kunt je afvragen hoe men wist wat de originele tien geboden waren, en hoe ze in de Tenach en de bijbel terecht zijn gekomen, als ze vernietigd en vervangen waren.
Voor de een is dit een legitieme vraag; voor de ander is dit smadelijke godslastering.

Datzelfde geldt voor de stelling dat er meerdere nummeringen van de tien geboden bestaan (ik heb reacties ontvangen waarin ik werd gewezen op de 'juiste' nummering); of dat de Koran niet van God persoonlijk, maar van mensenhanden afkomstig is. Is dat godslastering?
En als je je afvraagt hoe het eerste leven is ontstaan, als volgens de evolutieleer elk leven voortvloeit uit eerder leven - is dat dan evolutielastering?
Een dergelijk verbod belemmert de gedachtevorming, en daarmee de vooruitgang, en dat kan nooit de bedoeling zijn.

De links-progressieve traditie van religiekritiek heeft nooit sec het 'treiteren' van gelovigen als doel gehad. Veel meer ging - en gaat - het om het ontmaskeren van religie wanneer het fungeert als legitimering voor het in stand houden of zelfs bevorderen van (sociaal) onrecht. In OVERDENKING 2013 beschrijf ik hoe de belofte van het 'hemelvisioen' de arbeidersklasse nog niet zo gek lang geleden op haar plaats moest houden: "houd jij ze dom, dan houd ik ze arm" was het motto van een mosterverbond tussen kerk en kapitaal.
In deze context moet ook de vaak geparafraseerde opium-uitspraak van Marx gezien worden: "Religie is de zucht van het onderdrukte schepsel, het hart van een harteloze wereld, en de ziel van zielloze omstandigheden. Het is het opium van het volk."

Het misbruiken van God's naam moet volgens mij dan ook niet uitgelegd worden als het doen van godslasterlijke uitspraken in de gebruikelijke zin van het woord, maar als het er met de haren bijslepen van God bij het doen van onrecht. Daarmee zijn godsdienstcritici niet de werkelijke godslasteraars, maar wordt het derde gebod vooral geschonden door godsdienstfanaten.
De kruistochten (1095-1271), de Spaanse inquisitie (1478-1834), de excommunicatie van Luther (1521), de verbrandingen van Michael Servet (1535) en Giordano Bruno (1600) het levenslange huisarrest van Galilei (1633), de verstoting van Spinoza (1656)... stuk voor stuk zaken waarin God's naam werd misbruikt om de machtspositie van de kerk te handhaven - ten koste van de menselijkheid.
Voorbeelden die 500 jaar geleden niet geeindigd zijn.
De aanslagen van 9/11 werden 'in naam van God' gepleegd, de moord op Theo van Gogh idem dito. Televangelisten gebruiken 'God' om mensen geld uit de zakken te kloppen. Pastoors, dominees, rabbi's en imams spelen in op de godsvrees van hun volgelingen om weg te komen met misbruik en mishandeling. Zendelingen stelen kinderen van hun ouders, om ze als wees de 'gewenste' religieuze opvoeding mee te geven. 'God' wordt gebruikt als excuus om religieuze of etnische minderheden en homoseksuelen te discrimineren, mishandelen, doden.
Deze zaken zijn weliswaar niet de standaard, maar worden maar al te vaak door de geloofsgemeenschap die het aangaat - Joods, Christelijk of Islamitisch - met de mantel der liefde bedenkt (of in de doofpot gestopt). Terwijl het hier om groteske schendingen van (onder andere) het derde gebod gaat.

Voor socialisten is het derde gebod uiterst relevant. Niet zozeer om de naam van een godheid niet in verband te brengen met fraude, oplichting, moord, onderdrukking, diefstal, discriminatie en wat dies meer zij; maar om op te treden tegen al deze misstanden. Er is geen excuus voor onrecht, dus is onrecht ook niet met 'God' te rechtvaardigen. God is geen excuus; dus zal een socialist dergelijk misbruik van de naam van God nooit mogen accepteren.

Wie misstanden pleegt, kan en mag zich niet verschuilen achter een metafysisch wezen of een geloofsboek. Dat zou raszuivere blasfemie zijn. Je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen daden. Zowel voor het goede als het slechte wat je doet.
Het derde gebod gaat niet zozeer over vloeken. Of over het stellen van geloofsvragen. Het gaat over het nemen van verantwoordelijkheid, en de plicht deze te nemen zonder je te verschuilen achter (religieuze) excuses. Deze essentie verdient het om duidelijk naar voren te worden gebracht, en daarom wil ik het derde gebod als volgt verwoorden:

Onrecht is noch met religie, noch anderszins goed te praten; de mens is zelf verantwoordelijk.

______________________________________________
- Volg de reeks 'De Tien Geboden' HIER