Veenendaal

En Wij gaven Mozes het Boek, als voltooiing van de gunst aan hem die goed wilde doen en een uitleg van alle dingen en een leidraad en een barmhartigheid, opdat zij in de ontmoeting van hun Heer mochten geloven. Soera 'Het Vee' 154

De voorbeelden die jij aandraagt daar ben ik het helemaal mee eens. Maar ik vind de 10 geboden niet van deze tijd. Nico van Ginkel

Het zit erop. Ik heb alle tien geboden getoetst aan de criteria van Menselijke Waardigheid, Gelijkwaardigheid en Solidariteit EN ze ook nog eens te beoordelen op boven- of buitenreligieuze relevantie. En het resultaat verrast mij: alle tien zijn ze geslaagd voor de test.
Toegegeven, er zijn wat gedachte-omwegen voor nodig geweest, en ik heb wat aan de bewoording moeten sleutelen, maar de essentie van de tien geboden - in mijn uitleg - blijkt ook bruikbaar buiten de monotheistische godsdiensten, en binnen de kaders van het moderne socialisme.

REACTIES Als je teksten uit nog levende, breed aangehangen religies behandeld, kan je rekenen op hevige reacties. Was ik aan de slag gegaan met de Griekse of Germaanse mythologie, dan waren de reacties ongetwijfeld een stuk minder fel geweest.

Aan de ene zijde had je de religieuze lezer, met name uit de orthodox-christelijke hoek, die mijn tekst teveel vond losgezongen van de 'juiste' ideeen. In hun optiek was dit poging nummer zoveel van die 'kwaadaardige socialisten' om de bijbel 'te kakken' te zetten.
Hen dank ik voor het wijzen op de 'juiste nummering' en op de woorden uit de Statenvertaling - maar hun hulp heb ik in mijn bescheiden wijsheid terzijde gelegd. Ik schrijf mijn artikelen immers niet om de orthodoxie tevreden te stellen, maar voor ALLE mensen om gedachteontwikkeling en discussie op gang te brengen.

En dat brengt mij aan de andere zijde, waar de niet-kerkelijke lezers zich bevinden. Deze reageerden, zoals ook veel partijgenoten reageerden op een preek van Huub Oosterhuis op SP-bijeenkomsten. Bang dat het allemaal 'te christelijk' zou worden werd de scheiding van kerk en staat er ook nog eens bijgetrokken.
Hun angst is ook onterecht. Immers toetste ik de tien geboden aan de beginselen van de SP - en niet omgekeerd. Zoals je van een SP'er mag verwachten, betrachtte ik zoveel mogelijk religieneutraliteit, of zoals de Engelsen het mooi weten te zeggen: evenhandedness.
En dat weer tot aanstoot van de orthodoxen; je doet het ook nooit goed.

Maar dat ik uit beide hoeken kritiek krijg is een goed teken. De artikelen zijn relevant. Ik krijg de mensen uit hun comfort zone, en dat is een goed teken. Ik kan alleen maar hopen dat het ver genoeg is om ze aan het denken te zetten, maar niet zover dat ze afhaken. En natuurlijk hoeven mijn conclusies niet gedeeld te worden, maar denk er over na. Van denken is nog nooit iemand dommer geworden.

10 NIEUWE GEBODEN Een aantal geboden is ongewijzigd overeind gebleven, maar voor anderen bleek een nieuwe bewoording noodzakelijk. Hiermee wil ik geen onrecht doen aan de tien geboden die al eeuwen meegaan - en wie leeft volgens de Tenach, Bijbel of Koran hoeft zijn of haar heilige boeken echt niet overboord te gooien. Het is niet mijn doel om religie uit te roeien of te vervangen; integendeel.
Echter, sommige bewoordingen bleken te sterk tijd-, plaats- of religiegebonden te zijn om in een andere dan godsdienstige context mee te nemen. De essentie van deze geboden moest dus in andere woorden worden gevangen om hun relevantie ook buiten de religie om te behouden.

Dit leverde het volgende op:

1.) Stel je niet bloot aan destructieve invloeden, maar dien de liefde. 2.) Probeer de liefde niet te vangen in een vastomlijnd idee. 3.) Onrecht is noch met religie, noch anderszins goed te praten; de mens is zelf verantwoordelijk. 4.) Vrije tijd is een recht, dat niet kan worden los gezien van de plicht haar te verdedigen. 5.) Toon eerbied voor uw vader en uw moeder. 6.) Pleeg geen moord 7.) Laat elkaar in diens waarde, en wees integer. 8.) Steel niet. 9.) Leg over een ander geen vals getuigenis af. 10.) Zet uw zinnen niet op wat een ander ook maar toebehoort.

Deze 'nieuwe' geboden zijn niets meer of minder dan een uitleg van wat er al eeuwen geleden is geschreven (of: gegraveerd). Een uitleg, waarmee ze binnen de beginselen van het moderne socialisme zouden kunnen passen. Ik huiver ervoor ze te claimen als 'de 10 geboden van het socialisme'; daar zou ik ze een te hoge status mee toekennen.
Ze bestaan vooral om mensen te laten stilstaan bij de zin en onzin van politiek, ethiek, moraal en wat dies meer zij. Een uitnodiging tot denken, reflecteren en discussieren. Doe dit vooral.

BRONNEN e.d. Voor mijn artikelen heb ik gebruik gemaakt van de Nieuwe Bijbelvertaling; incidenteel verwees ik ook naar andere vertalingen - deze staan in de desbetreffende teksten vermeld.
Hoewel ik gewag maak van het feit dat de geboden in Ex. 34 anders zijn, volg ik de geboden zoals ze verwoord zijn in Ex. 20. De teksten uit Ex. 20 komen in al mijn artikelen terug. Is het niet in het kopje bovenaan het artikel, dan is het wel elders in de tekst.
De nummering van de geboden die ik heb gehanteerd is, ironisch genoeg, de orthodoxe (waarin het eerste gebod begint bij Ex. 20:2).

In de kopjes boven elk artikel staat het gebod, zoals verwoord in Ex. 20 en/of een equivalent daaraan uit een andere plek van de Tenach, Bijbel of Koran. Tevens zijn enkele kopjes aangevuld met citaten die niet afkomstig zijn uit deze geschriften.

De Korancitaten zijn afkomstig van Al Tafsir, waar zij in het Nederlands beschikbaar zijn.
De uitspraken van Ayn Rand komen uit het Ayn Rand Lexicon; vertaling en parafrasering zijn geheel voor mijn eigen rekening.
Het citaat uit 'Harry Potter en de Steen der Wijzen' komt rechtstreeks uit het boek zelf; vertaling: Wiebe Buddingh'.
Ook de teksten van 'De Internationale' (vertaling Henriette Roland Holst) en 'Perhaps Love' heb ik rechtsstreeks geciteerd.
Het citaat van Jessica Alba is afkomstig van overspel-ontrouw.com, het citaat van William Thomas (het Thomas-theorema) heb ik zelf vertaald, en de overige citaten heb ik gevonden op citaten.net.

TIPS Vind je het leuk om je te verdiepen in religie, en om hierover nieuwe inzichten op te doen? Ik hoop dat deze serie daarbij behulpzaam is geweest. Wie de smaak te pakken heeft gekregen, kan ik de volgende boeken aanbevelen:

Klaas Hendrikse
Geloven in een God die niet bestaat; 2007; uitg. Nieuw Amsterdam
God bestaat niet en Jezus is zijn zoon; 2011; uitg. Nieuw Amsterdam

Frederic Lenoir
Socrates, Jezus, Boeddha; 2013; uitg. VBK Media
God?; 2013; uitg. VBK Media

Uiteraard stel ik met deze leestips niet dat deze schrijvers 'de waarheid' (wat is dat uberhaupt?) beschrijven in hun boeken; wel geven ze een verfrissende blik op geloofszaken. Doe ermee wat je wilt...