Veenendaal

In de afgelopen stukken heb ik de historische en culturele context van Sint en Piet doorlopen en gezocht waar het verdriet van Piet's tegenstanders zit.
'Knecht' -later: Piet- is bedacht voordat de slavernij is afgeschaft, en is de ondergeschikte kleurling van Sinterklaas. En hoewel er voldoende aanwijzingen zijn dat dit niet de juiste interpretatie van het Sinterklaasfeest is, geeft dit een negatieve smaak aan het feest. En symboliseert Zwarte Piet het racisme van vandaag de dag.

Hoewel ik de etymologische verwantschap met het werkwoord 'knechten' (vastbinden, onderwerpen) niet kan ontkennen, heeft het woord 'knecht' voor mij persoonlijk nooit de betekenis van slaaf gehad.
Het boerengezin waarmee mijn ouders bevriend waren hadden een 'knecht'; of althans - iets waarvan ik in mijn kindertijd aannam dat het de knecht was. Iemand die op de boerderij werkte, maar er niet woonde of deel uitmaakte van de familie. Een werknemer ~ geen ondergeschikte.
En als kind noemde ik Robin het 'knechtje' van Batman. Het woord had voor mij niet de lading van slaaf. Side-kick zou een betere vertaling van het woord zijn. Is het hebben van een negroide side-kick racistisch?

Toen Falcon de side-kick van Captain America was, vond niemand dat racistisch. In tegendeel; Falcon was de eerste Afro-Amerikaanse superheld, en genoot daarom veel populariteit.
Zwarte Piet heeft bij veel kinderen diezelfde heldenstatus. Zwarte Piet is misschien wel de Falcon van het Sinterklaasfeest...

Of misschien is hij wel meer. Want hoewel het feest formeel om Sinterklaas draait, heeft de Goedheiligman een tamelijk passieve rol. De ware helden zijn de Pieten.
Sinterklaas is niet echt een Captain America, maar meer en Professor Xavier.
Ja, kinderen respecteren Xavier wel, maar hun echte interesse ligt bij de avonturen van Cyclops, Beast, Angel, Iceman en Marvel Girl: the X-Men. Dat zijn degenen die de avonturen beleven - zij maken de X-boeken interessant. Xavier is interessant omdat de X-Men aan hem gelieerd zijn; niet andersom.
Een zelfde fenomeen ontwaren we bij Sinterklaas en zijn Pieten. Kinderen lopen warm voor Zwarte Piet; identificeren zich met hem. Piet is degene die de avonturen beleeft, de grappen uithaalt, de kunstjes doet... Sinterklaas is bij hem vergeleken een saaie drol.

Als je het zo bekijkt, is het juist racistisch om Piet niet meer zwart te laten zijn. Waarom mag een held niet zwart zijn?
Anderzijds: waarom moet een (vooringenomen) VN-commissie zich buigen over iets waar geen controverse over bestaat?

Uiteindelijk draait het allemaal om perceptie. Zoals Kankan Xie op 28/11/2013 in de Volkskrant schreef:

"Racisme gaat niet over welke kleur mensen gebruiken om het gezicht van Piet te schilderen. Het gaat over de vraag of diep in het denken van mensen het idee heerst dat bepaalde huidskleur(en) beter zijn dan andere."

Ja, het is mogelijk dat men Zwarte Piet ziet als onschuldig kindervermaak. Als held. Als cultureel erfgoed. Als koloniaal reliek. Als racistisch fenomeen.
Laat ieder zijn Zwarte Piet op zijn eigen manier beschouwen. Gun elkaar dat. En heb empathie.

Dit was de Pietendiscussie voor dit jaar. Maar nog niet alles over Piet is gezegd. Dat komt dan wel in de volgende jaren... Uiteraard zal ik reageren op het VN-rapport, zodra deze uitkomt.

Tot dan!