Veenendaal

Bernie Sanders staat bekend om vele strijdpunten. Betaalbare zorg, gratis vervolgopleidingen, een 'new green deal' die banen in de duurzame energiesector moet opleveren, rassenrechtvaardigheid, een minimumloon dat voldoende is om van te leven...
... maar vraag je hem welke het allerbelangrijkste is, dan luidt het antwoord: "Getting money out of politics."

Op zich geen onlogisch antwoord. Immers; de invloed van het grote geld staat immers al die andere zaken in de weg. Grote bedrijven zijn gebaat bij werknemers wie het water aan de lippen staat; zij zullen minder eisen stellen aan hun werkgever maar blij zijn dat ze überhaupt iets wat op een baan lijkt hebben. Ook zien grote bedrijven zich het liefst gehouden aan zo weinig mogelijk reguleringen qua milieu, veiligheid, arbeidsomstandigheden en zo verder. En grote bedrijven zien het liefst dat de overheidsuitgaven hun kant op gaan (in de vorm van belastingdeals en dergelijke), in plaats van naar het volk.
En om dat voor elkaar te krijgen, investeren ze in politici. Er wordt gelobbied en gedoneerd; feitelijk worden politici gekocht. Zowel bij de replublikeinse als bij de democratische partij.
Niet voor niets worden Sanders en zijn geestverwanten zo hard tegengewerkt door het establishment van zijn eigen partij!

"Democratie gaat over één persoon, één stem." Schrijft Sanders. "Het gaat er niet om dat een handvol miljardairs verkiezingen koopt, of dat gouverneurs het stemmen manipuleren door arme mensen of mensen van kleur het stemrecht te ontzeggen." (1)

"Ook al hebben we nog een hele weg te gaan als we onze democratie willen 'perfectioneren', toch zijn er vandaag de dag helaas mensen met een ongelooflijke rijkdom en macht die in plaats van vooruit te willen, de vooruitgang die we al hebben geboekt ongedaan willen maken en de klok van de geschiedenis terug willen draaien." Zet hij uiteen. "(...) Ze willen ons land bewegen in een richting van een oligarchishe maatschappij waarin bijna alle economische en politieke macht bij een handvol miljardairsfamilies ligt. Ze zijn niet tevreden met het beheersen van het grootste deel van onze economie en het bezitten van een buitenissig percentage van onze nationale rijkdom. Nu willen ze ook onze regering bezitten." (2)

Citizens United

Hij verhaalt vervolgens over een uitspraak van het Hooggerechtshof in de zaak Citizens United (2010), waardoor de rijkste mensen in de VS onbeperkt geld uit kunnen geven aan 'onafhankelijke donaties'. Die 'onafhankelijke donaties' spelen bij veel verkiezingen een grotere rol dan de kandidaten zelf. Veel reclame is afkomstig van vreemde mantelorganisaties waar een handvol miljardairs achter zitten.
Maar: "De politieke macht van de oligarchen gaat veel verder dan hun campagnebijdragen en hun vermogen om de verkiezingen te beïnvloeden. Door hun eigendom van de media, denktanks, universitaire leerstoelen en politieke frontorganisaties beïnvloeden zij de Amerikaanse publieke opinie en het binnenlandse en buitenlandse beleid op manieren die weinigen beseffen." Aldus Sanders (3).
Als voorbeeld noemt hij de fossiele industrie. De wetenschap is het er over eens is dat het energiesysteem drastisch verduurzaamd moet worden, maar dat is niet wat de miljardairs achter de brandstoffenindustrie willen - want dat zou ten koste gaan van hun korte-termijnwinst. Dus geven ze honderden miljoenen dollars (zakgeld, voor hen) uit aan het creëren van een beweging die de klimaatverandering ontkent, en de gebruiken de invloed van hun reclamebudgetten om de media-aandacht over klimaatverandering te beperken.
Zo wemelt het in de VS van de 'belangengroepen' van 'bezorgde burgers' die allerhande publieke voorzieningen willen beknotten, danwel privatiseren. Sanders raadt aan om, als zo'n groep 'bezorgde burgers' zich aandient, even kijken door welke groep miljardairs zij worden gefinancierd.

"Ere wie ere toekomt. De gebroeders Koch hebben (...) de Citizens United-zaak in de wacht gesleept (...). Maar de gebroeders Koch zijn nog niet klaar. (...) Ze willen alle beperkingen op campagnedonaties wegnemen en dat is precies waar hun juridische organisaties nu aan werken." (4)
Als dit lukt, staat niets miljardairs in de weg om rechtstreeks en zonder limiet hun kandidaten geld toestoppen. En zelfs op de loonlijst van hun bedrijf kunnen zetten!
"Dat is hun opvatting van democratie: een natie waarin gekozen functionarissen worden gekocht en betaald door de geldbelangen." (5)

Nederlandse politici en het Grote Geld

Hoe relevant is deze analyse voor de Nederlandse situatie? Hebben wij onze eigen gebroeders Koch? Is de invloed van het grote geld hier ook zo doorgeschoten als in de VS? Je kunt het je haast niet voorstellen.
Misschien is het niet ZO ver doorgeschoten als in de VS; toch kun je niet ontkennen dat de politiek en het grote geld bij elkaar in bed liggen.
"VNO-NCW houdt de draaideur tussen de top van haar bedrijven en het politieke bestuur goed gesmeerd." Schrijft Ron Meyer in zijn boek 'Grip'. "Haar voormannen staan jaarlijks boven aan de lijst van invloedrijkste Nederlanders. Zij investeren in gezamenlijke en gewiekste beïnvloeding van het beleid in Den Haag en Brussel." (6)
In de Eerste Kamer lijkt (bij veel partijen) belangenverstrengeling niet onwenselijk, maar juist een pré te zijn. Gezien de waslijst aan vele nevenfuncties die sommige senatoren hebben. Joop Atsma (CDA) heeft naast zijn lidmaatschap van de Eerste Kamer maarliefst ZESTIEN andere functies op dit moment. Hieronder het voorzitterschap van Stichting Brancheorganisatie Kalversector, het lidmaatschap voor de Raad van Advies van Arriva, en het directeurschap van een adviesbureau. Alexander Rinnooy Kan (D66) heeft er TWEE-EN-DERTIG. Het voorzitterschap van de Raad van Commissarissen van Siemens Nederland, het voorzitterschap van de Raad van Advies van het Amsterdam Center for Entrepreneurship, en nog dertig andere actieven nevenfuncties. Annemarie Jorritsma (VVD) doet het wat rustiger aan met ACHT nevenfuncties, maar ze is duidelijk geworteld in het bedrijfsleven: Commissaris bij Brandblock Global, president-commissaris bij Alliander, lid van de Raad van Commissarissen bij Price Waterhouse Coopers. Frank de Grave (VVD) lijkt met TIEN nevenfuncties nauwelijks minder bescheiden dan zijn partijgenoot Jorritsma, maar het grote geld is geen vreemde voor hem: lid van de Raad van Toezicht bij de ING bank, voorzitter van het coöperatiebestuur van PGGM, lid van het curatorium van (daar heb je ze) VNO-NCW. O ja, en hij is ook nog zelfstandig adviseur bij de B.V. "De Grave Bestuur en Advies". (7)
Nu kun je je afvragen of die Eerste-Kamerleden met al hun bijbanen wel voldoende tijd hebben om hun werk voldoende te doen. Maar een minstens even belangrijke vraag is of de belangen van die bedrijven niet doorsijpelen naar hun politieke functioneren. Want in zekere zin is in de Eerste Kamer een realiteit waarnaar de eerdergenoemde gebroeders Koch enkel streven: politici op de loonlijst van bedrijven!

Kabinet Shell 1

Maar het grote geld zit niet alleen in de Eerste Kamer, waar het relatief in de schaduw kan werken. Nee; ook het kabinet staat onder de invloed van de grote bedrijven. 'Rutte 3' heeft niet voor niets de bijnaam 'Shell 1' gekregen. Onze premier en zijn kabinet lopen schaamteloos aan de leiband van de grote bedrijven.

Shell heeft het goed voor elkaar. Ze veroorzaken met de NAM enorme schade in Groningen, ze maken een puinhoop van de Nigerdelta, negeren allerhande milieunormen en neemt geen verantwoordelijkheid voor de enorme operational spills van het bedrijf.
Ondertussen hebben ze in 2017 een nettowinst van DERTIEN MILJARD genomen; het jaar ervoor VIER KOMMA ZES MILJARD (8). Het gaat goed met Shell, maar kennelijk niet goed genoeg.
Op 10 juli 2018 opende 'de Volkskrant' met het artikel 'Wie groen wil zijn, moet pijn leiden'. Hierin werd onder andere vermeld dat Shell 'geen geld' zou hebben om te vergroenen - en hiervoor dus geld wilde hebben van Vadertje Staat. Helaas heb ik het artikel in kwestie niet terug kunnen vinden ~ maar het is duidelijk. Een winst van dertien miljard is kennelijk niet genoeg om zonder subsidie de aarde niet te veel om zeep te helpen.

Maar bedelen om een subsidie is natuurlijk niet waar het ophoudt voor Shell. Journalist Jelmer Mommers (de Correspondent) deed een jaarlang onderzoek naar Shell. In een interview met 'Spanning' in 2017 besprak hij wat hij zoal gevonden had.
"Als er iets moet veranderen, dan moet de overheid daarvoor zorgen. (...) Maar in de praktijk zie je andere dingen gebeuren. Want als overheden inderdaad iets willen veranderen, zijn veel voorgenomen maatregelen ineens ‘onverstandig’." Aldus Mommers (9). Maar het beperkt zich niet alleen bij lobbyen in de politiek: "Er is pas een onderzoek verschenen naar de relaties tussen de Erasmus Universiteit en de fossiele industrie. Daaruit blijkt dat de universiteit tot op het hoogste niveau een overeenkomst heeft gesloten met Shell over wat de doelen moeten zijn van het onderwijs. Daarin wordt afgesproken dat Shell inspraak krijgt in het curriculum van bepaalde studies." (10)
Op die Erasmus Universiteit financierde Shell in het geheim een 'onderzoek' dat de basis was voor het afschaffen van de Dividendbelasting. De opdrachtgevers waren VNO-NCW, Unilever, AkzoNobel, Philips en DSM; FTM-journalist Thomas Bollen noemt dit onderzoek - terecht - discutabel (11).

De invloed van het bedrijfsleven op ons kabinet is overduidelijk. Maar om het nog duidelijker te maken:Informateur Gerrit Zalm is 'non-executive director' bij Shell (12) en heeft een loopbaan achter de rug bij verschillende landen; premier Rutte heeft een achtergrond bij Unilever (13). Zij drukten de afschaffing van de dividendbelasting er doorheen - zelfs terwijl hun eigen VVD daar tegen was! (14)
Geen andere conclusie is mogelijk dan dat ze de grote bedrijven op hun wenken bedienen. Deze grote bedrijven, welteverstaan.

Collectieve strijd

Het afschaffen van de dividendbelasting blijft niet zonder gevolgen.
Jaarlijks scheelt dit de schatkist 1,6 miljard. En dus de samenleving. Die 1,6 miljard kunnen we immers ook steken in zorg, onderwijs of lagere huren. En wie draait op voor de gemiste inkomsten?
Wij.
De BTW-verhoging hangt absoluut samen met het afschaffen van de dividendbelasting. Net als allerhande bezuinigingen. Het volk mag betalen voor het belastingvoordeel van Shell, Unilever en consorten.
Bedankt, Mark Rutte.

"Naar onze mening moet onze democratie er een zijn waarin kandidaten met de overgrote meerderheid van de mensen - werkende mensen, de middenklasse, mensen met een laag inkomen, ouderen, kinderen, zieken en armen - in gesprek zijn over hun ideeën over hoe we het leven van alle mensen in dit land kunnen verbeteren." Schrijft Sanders (15).
En wat voor zijn land geldt, geldt ook voor het onze. Het gaat niet om de belangen van het grootkapitaal, maar om die van echte mensen!
Ron Meyer is het daarmee eens. De macht van het bedrijfsleven is immers niet uit de lucht komen vallen: "Hoe de werkgevers hun ideeën succesvol aan de man brachten? Via collectieve kracht." (16)
En in samenwerking zal ook onze weg naar winst zitten: "De herovering van macht en zekerheid voor werknemers en hen die niet kunnen werken, kan dan ook maar langs één weg: via de collectieve strijd." (17)
En zo is het maar net.

1, 2, 3, 4, 5, 15. Sanders, B., Onze Revolutie - een toekomst om in te geloven, Starfish Books 2016; vertaling Menno Grootveld 2018

6, 16, 17. Meyer, R., Grip - in gesprek over de staat van ons land, Prometheus 2018

7. BRON: website Eerste Kamer; https://www.eerstekamer.nl

8. BRON: Business Insieder Nederland: https://www.businessinsider.nl/ruim-13-miljard-winst-voor-shell-2017-interessant-cijfertje-bij-discussie-kosten-aardbevingschade-groningen/

9, BRON: Spanning: https://sp.nl/achtergrond/spanning-42017-shell-weet-van-gevaren-klimaatverandering-maar-werkt-klimaatbeleid-tegen

11. BRON: NPO-Radio1: https://www.nporadio1.nl/langs-de-lijn-en-omstreken/onderwerpen/458838-kabinet-schafte-dividendbelasting-af-na-door-shell-betaald-rapport

12. BRON: Shell: https://www.shell.com/about-us/leadership/board-of-directors.html

13. BRON: website Rijksoverheid: https://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/mark-rutte/cv

14. BRON: Vrij Nederland: https://www.vn.nl/rutte-alleen-dividenddebat/