Veenendaal

Over de betekenis van kunst

Geachte mevrouw Van der Leun,

We kennen elkaar niet, maar nou nou nou wat heeft u een opschudding veroorzaakt op sociale media. In mijn Twitter-tijdlijn werd er ongeveer evenveel over uw actie 'gesproken' als over het mismanagement van Elon Musk of Gideon van Meyeren's fantasie over een Nederlandse versie van de bestorming van het Capitool. Terwijl u alleen maar een schilderij hebt laten verwijderen uit uw Universiteit Leiden.

Het betreft een werk van Rein Dool, waarop een groep rokende mannen te zien is. Naar verluid vindt u dat "niet meer van deze tijd".
In dat geval is er nog een hele klus te klaren. Ons land, Europa, de hele wereld, staat vol met kunst en literatuur die "niet meer van deze tijd" zijn. Het zijn tastbare bewijzen van ons verleden. De geschiedenis die maakt wie wij, als mensheid, vandaag de dag zijn. Dat moet je niet verwijderen, maar omarmen.

Wat is precies de steen des aanstoots? Het feit dat de afgebeelde personen roken? Dan raad ik u aan om maar beter niet naar Veenendaal te komen. Niets voor u.
Veenendaal heeft namelijk een hoop te danken aan de sigarenindustrie. Zelfs nu er geen sigaren meer worden geproduceerd in 't Veen, althans niet op industriële schaal, staan de fabrieken - zoals de Ritmeester en de Panter - nog altijd op een voetstuk. Er zijn straten en zaaltjes in het gemeentehuis vernoemd naar de fabrieken. En de uit het personeel ontstane mannenkoor en voetbalclub bestaan vandaag de dag nog steeds.
Ook al is roken "niet meer van deze tijd".

Waren het misschien de personen op schilderij die u niet aanstonden?
Jankarel Gevers, bijvoorbeeld? Die zich inzette voor democratisering van de universiteit? Was lid van het College van Bestuur. Gekozen. Niet benoemd; gekozen. Ik kan me voorstellen dat u niet van democratie houdt. Dat belemmert immers de door u zo bejubelde "immediate action".
Of is het Dolf Cohen die u niet aanstond? Een voormalig onderduiker die het toch maar tot rector had geschopt. Wat zou hij u misdaan kunnen hebben?

Of is het het enkele feit dat het hier mannen betreft? Is de verwijdering van het schilderij niets meer dan misandrie? Daar heeft het wel alle schijn van, en daarmee heeft u het streven naar diversiteit en acceptatie meer kwaad dan goed gedaan. Uw actie is een stereotypische belichaming van de "cancel-culture" waartegen verongelijkt rechts continu fulmineert.
Wanneer iemand meer diversiteit bepleit, roepen zij: "jullie willen gewoon alle mannen weghebben", of woorden van die strekking. En u, mevrouw van der Leun, u hebt ze bevestigd in hun gelijk.
Is dat wat u voor ogen had? En is het wegdoen van een belangrijk stukje Leidse universiteitsgeschiedenis daarvoor een redelijke prijs? Dan feliciteer ik u van harte.

En dan nog maar te zwijgen van het neveneffect. PVV'er Martin Bosma heeft de staatsecretaris op de Universiteit afgestuurd. De staatssecretaris! En die gaat zich er nog mee bemoeien ook.
Een fluim in het gelaat van één van de geportretteerden; de eerdergenoemde Jankarel Gevers. Die streed namelijk tegen de bemoeienis van het ministerie met de Universiteit. En nu komt de staatssecretaris langs om het interieur te micromanagen. Kunt u zich een meer pijnlijke bezoedeling van zijn nalatenschap voorstellen?

Is dit wat u voor ogen had met uw actie?
Was u zich er überhaupt bewust van wat u deed, en wat het onvermijdelijkerwijs teweeg zou brengen?
Dit schilderij vertegenwoordigde meer dan een stel rokende mannen. Het vertelt een verhaal. Van emancipatie. Van vooruitgang. En ja, ook van diversiteit. En u wilde het weggooien.

Nu moet ik u bekennen: ik kende het werk niet. Evenmin heb ik me ooit echt beziggehouden met Universiteit Leiden. De informatie hierover kwam in ijl tempo op mij af na uw actie. Dankzij uw actie.
Dankzij u ken ik het werk, de mensen die erop afgebeeld staan, en hun verhaal. Een verhaal dat gekend mag worden. En uw actie heeft dat verhaal, en de betekenis van het schilderij, onder mijn aandacht gebracht. En onder de aandacht van vele anderen.
Mag ik u daar hartelijk voor bedanken?

Met vriendelijke groet,

Jan Breur