Veenendaal

Het gif van extreem rechts

Rechts-extremisme is terug van nooit echt weggeweest. Nog nooit in de recente vaderlandse geschiedenis heeft zondebokpolitiek zo'n stevige voet aan de grond gehad dan vandaag de dag. Het is een splijtzwam voor de samenleving als geheel, maar ook binnen gezinnen en vriendschappen vindt zijn vernietigende werking plaats...

De film 'Skin' (2008) van Hanro Smitsman brengt dit in beeld. Het drama, met Robert de Hoog, John Buijsman en Teun Kuilboer in de hoofdrollen, vertelt het verhaal van Frankie die langzaam maar zeker afglijdt in de wereld van het neonazisme - en zich daarmee vervreemdt van zijn familie en vrienden. Losjes geïnspireerd op het verhaal van Nico B, de moordenaar van Kerwin Duinmeijer; en herkenbaar beïnvloed door American History X.

Al voordat Frankie zich bekeert tot neonazi, is hij al geen voorbeeldige jongeman te noemen. Hij heeft een voorliefde voor kattekwaad en vandalisme, houdt zich niet graag aan regels en belandt iets te makkelijk in knokpartijen. Als kijker zie je dat door de vingers, omdat je ook ziet hoe beleefd hij tegen zijn buurvrouw kan zijn en hoe liefdevol hij met zijn moeder omgaat - die ziek is en halverwege de film sterft.
Ook de onbeholpenheid waarmee zijn vader hem benadert, maakt dat je Frankie's wangedrag goed wilt praten. Als die zaken buiten beeld zouden blijven, had je al gauw de conclusie getrokken dat Frankie geen goed volk was. Omdat je de privesituatie van 'oppernazi' Robbert niet ziet, blijft er van hem niets meer over dan een giftige manipulator.

Frankie's rebelse levenshouding, gecombineerd met de stroperige relatie met zijn vader, maakt het bijzonder geloofwaardig dat hij in de greep van Robbert en zijn neonazi's komt. Het sublieme acteerwerk van De Hoog als Frankie draagt hier zeker aan bij. Bekend is dat hij zichzelf een bloedneus huilde bij het overlijden van zijn moeder, maar hij verdient zeker ook lof voor het feit dat hij net koddig-agressieve neonazi-loopje beheerst - en als opgefokte dwerg door de straat drentelt. Meer nog dan het zetten van zijn tatoeage is dat het moment dat zijn 'turn to the dark side' visueel markeert.
Zoals je kan verwachten laten Robbert en zijn politieke verwanten hem vallen als een baksteen op het moment dat het moeilijk wordt. In een ruzie met een groep niet-witte Nederlanders steekt Frankie een van hen neer met Robbert's mes. En terwijl de jongen doodbloedt, zorgt Robbert dat hij niets meer met Frankie te maken heeft.
In de gevangenis heeft hij niets en niemand meer, en rest Frankie niets anders dan zich te verzoenen met zijn buurjongen (die daar zat wegens drugsdealen). En als Frankie's vader eenmaal de moed heeft opgepakt om hem in het gevang te bezoeken, vindt er ook verzoening tussen hen plaats.

En dat was een goed einde van de film geweest. Helaas hebben de filmmakers zich teveel laten inspireren door American History X, en wilden ook een schokkend einde toevoegen. Frankie wordt neergestoken door een mede-gevangene; een gebeurtenis die vooral aanvoelt als 'achter het verhaal aangeplakt' en niet als iets dat thuishoort in het naratief.
'Skin' gaat in de eerste plaats over de vervreemding die plaatsvindt tussen de opstandige Frankie en zijn vader die niet goed met hem om kan gaan. Smitsman lijkt dat zelf niet goed door te hebben, waardoor de film niet eindigt met het verzoenende gesprek tussen vader en zoon, maar met een tamelijk willekeurige steekpartij.

De onlogische 'extra scene' aan het einde is het enige noemenswaardige minpuntje aan deze film. Eerder noemde ik al het magnifieke acteerwerk van De Hoog - in nota bene zijn filmdebuut. Ook het kwetsbare spel van Buijsman verdient een vermelding. Hij zet heel mooi een holocaust-slachtoffer neer, die gevangen in zijn trauma niet goed kan functioneren in de wereld. Volledig afhankelijk is hij van zijn omgeving, niet in staat om anderen te ondersteunen. Inclusief zijn eigen zoon, die op zijn beurt evenmin in staat is om met hem om te gaan.
Tot slot Kuilboer, destijds op het hoogtepunt van zijn roem. Hij weet zijn personage Robbert neer te zetten als een irritante gluipert en daarmee de perfecte neonazi. Al met al behoort het acteerwerk tot het beste dat het vertoond is in Nederlandse films.

Wat de film uitstekend laat zien, is hoe giftig extreemrechtse invloeden kunnen zijn op kwetsbare relaties. En dat juist die relaties gekoesterd moeten worden. Want een neonazistische 'vrienden'club laat je vallen als een baksteen als het erop aankomt.
Weet wie je echte familie is.