Veenendaal

In de kranten stromen de eerste berichten over het bereiken van een regeerakkoord al binnen. Het kan nu elk moment gebeuren: de voltooiing van Rutte's herexamen.

Ondertussen neemt Wilders, de spits die aankomend premier Rutte vrij op rechts opstelt, in een andere competitie een middenpositie in. De richtingenstrijd in de PVV, die gedurende de onderhandelingen op pauze was gezet, is voortijdig losgebarsten.

PVV-kamerlid Hero Brinkman ijvert voor democratisering van de partij, die hij wil optuigen met een ledenstructuur. Dit is nodig, zo stelt hij terecht, om de PVV volwassen te laten worden. De PVV is er klaar voor, zo stelt hij.

Geert Wilders, partijleider en enig lid van de PVV, heeft bij de oprichting expliciet voor alleenheerschappij gekozen om niet in de startfase aan interne ruzies ten onder te gaan. Hij had de LPF immers als schrijnend voorbeeld. In het levensstadium waar de partij thans is aangekomen heeft Wilders weliswaar een milde voorkeur voor handhaving van de huidige situatie; hij staat open voor suggestie. Hieruit is voorzichtig op te maken dat democratisering van de PVV op enige termijn zal geschieden.

Echter, een derde speler dient zich aan in deze discussie. Wilders' rechterhand Martin Bosma is fel gekant tegen democratisering van de PVV. Hij ziet partijdemocratie als onnodige bureaucratie en noemt het een 'faalfactor' in de opbloei van een organisatie.

Diezelfde Bosma schaart Drees onder rechts Hitler onder links. Drees was immers kritisch over immigratie, en Hitler's politieke ideologie was een vorm van socialisme: nationaal-socialisme.

Hier kan - en mag - je om lachen. Het is immers een vreemde, kinderlijke redenering om je op te hangen aan een woord. In Bosma's logica kun je dan ook niet je huis verbouwen, omdat iets wat 'ver' is nooit in eigen huis zou kunnen plaatsvinden.

Als je in de politiek iets noemt, hoeft dat niet gelijk te zeggen dat die benaming klopt. 'Communistisch' China is zo kapitalistisch als de pest; en niemand haalt het in z'n hoofd om de Centrumpartij van Drs. Hans Janmaat een centrumpositie in het politieke landschap toe te delen.

Toch is het belangrijk om te beseffen waarom het 'nationaal-socialisme' anders is dan het echte Socialisme. Wegkijken is iets dat te lang gedaan is in (delen van) linkse kringen. Wegkijken is de reden dat ultrarechts floreert.

Het absolute fundament van het Socialisme is de gelijkwaardigheid van ieder mens. Juist omdat de arbeider niet minder is dan de kapitaalkrachtigen gaat het niet aan om de arbeider uit te buiten. De belangrijkste erfenis van het Socialisme, het sociale stelsel, berust op een solidariteitsbeginsel dat de tegenslag van een persoon de tegenslag van ons allen is.

Hitler's ideologie heette weliswaar 'nationaal-socialisme'; die benaming is niet meer dan een aardig cadeaupapiertje rondom een verwerpelijke realiteit. En dat papiertje verraadt al dat de inhoud geen echt Socialisme betreft. Het voorvoegsel 'nationaal' alleen al is in strijd met het Socialisme.

'Nationaal' schept al een onderscheid tussen mensen. Het geeft de 'inlander' toegang tot solidariteit; de (en het) vreemde wordt buiten de deur gehouden - dan wel buiten de deur gezet. Gezien de positie die de PVV inneemt ten opzichte van de Islam, lijkt dit 'nationaal-socialisme' ideologisch meer op haar politieke lijn dan op het werkelijke Socialisme.

Wat het 'nationaal-socialisme' verder behelsde strekt in sommige gevallen zo ver, dat we blij mogen zijn dat er geen serieuze partijen in Nederland zijn die dit nastreven. (Slaven)werkkampen, ontmantelinging van de rechtsstaat en het instellen van vernietigingskampen... Dit mag nooit gebeuren.

Echter, het beginsel van de exclusiviteit, overeenkomstig met het 'nationaal-socialisme' zit diepgeworteld in de PVV. Daarom mag Wilders van alles roepen onder de noemer van de 'vrijheid van meningsuiting', maar mag een ander deze vrijheid niet uitoefenen. De ambassadeur van Indonesie mag zich van Wilders niet openlijk afvragen of zijn [Wilders] stemmers aan een collectieve angstpsychose leiden.

De afkeer van interne democratie in de PVV valt samen met het exclusiviteitsdenken. Sterker nog: het is een extreme vorm ervan: alleen Wilders hoort bij Geert Wilders. Zijn entourage zou nooit op gelijke voet met hem kunnen staan. Evenmin als dat een buitenlander in Wilders' wereld op gelijke voet met een 'ouderwetse Nederlander' zou kunnen staan.

In die context is het dan ook belangrijk wie Martin Bosma, de uitgesproken tegenstander van democratisering van de PVV, is. Bosma was de eerste fractiemedewerker van de Groep Wilders - destijds de eenmansfractie die zich had ontworsteld aan de VVD. Binnen de huidige PVV-fractie staat hij hoog in de hierarchie en leidt hij de fractie als Wilders het niet doet.

Het is dus geen nobody die ijvert tegen partijdemocratie. Het Wilders' eigen kroonprins. Zijn aversie jegens interne democratie zou je kunnen opvatten als eigenbelang. Zijn positie als gedoodverfde nieuwe Geert zou wel eens averij oplopen.

Maar er zou meer kunnen spelen. Wellicht dat Bosma zegt, wat Wilders niet kan, wil, of durft te zeggen. Als Wilders openlijk vol op het orgel tegen Brinkman en zijn democratiseringsideeen in zou gaan, zou dat hem en zijn partij imagoschade hebben opgeleverd. Je wilt immers liever overkomen als de serieuze leider open staat voor suggesties uit zijn achterban, dan als de getarte dictator die rollebollend over straat gaat met een goedbedoelend fractielid.

Gelukkig voor Wilders is daar Bosma, die de richtingenstrijd in de PVV voor hem voert. En een klap uitdeelt, terwijl deze strijd eigenlijk op pauze staat in verband met de onderhandelingen rond kabinetsdominantie. Het lijkt erop dat de strijd om de democratie in de PVV gewonnen is door haar tegenstanders.

En zo bespeelt Wilders in zijn eigen partij dezelfde machtspositie als in de coalitie die hij speelt. Zijn idee wordt uitgevoerd, zonder dat hij hiervoor verantwoordelijk wordt gehouden.

Tegelijkertijd wordt zijn ideologie van exclusiviteitsdenken nog eens bevestigd. Deze wordt ook nog eens extra verankerd in de PVV, die de levenslijn van het kabinet Rutte in handen houdt. Je kunt - en moet - je afvragen wat dit op termijn voor de democratie van Nederland betekent. De machtspositie van de PVV is in zichzelf al een opmerkelijk figuur. Maar... er speelt meer.

Als de machtigste partij van het land democratie beschouwt als een faalfactor in een organisatie, is het sterk te hopen dat ze deze lijn niet doortrekt naar het bestuur van een land.