Veenendaal

Pleeg geen overspel Exodus 20:14

Ik moet een man toch niet liefhebben, enkel omdat ik seks met hem heb. Ik geloof niet dat seks zoiets groots is. Jessica Alba

Een slippertje is slenteren in een vreemde tuin. Helga Schaferling

Evenmin als over een god, heeft het socialisme iets te zeggen over het seksleven van de mens. En dat is maar goed ook, want socialisten - zo lijkt het - lusten er wel pap van. Zo wordt over het algemeen aangenomen dat Leon Trotski een affaire had met schilderes Frida Kahlo. Zowel zij als haar man, Diego Rivera hadden gedurende hun huwelijke ampele buitenechtelijke relaties. Che Guevara heeft zich waarschijnlijk nooit met huwelijkse trouw beziggehouden.
En het is niet alleen de hitte van de revolutie die de passie doet ontwaken. Denk maar aan de bekentenissen die oud-PvdA-Kamerlid en -wethouder (Amsterdam) Rob Oudkerk deed aan Heleen van Royen: zijn leven bleek evenveel 'sex, drugs and rock&roll' te bevatten als dat van menig popster.
Naast deze bekentenis zijn er ook nog de nodige geruchten over linkse politici: wethouder Paul Depla (PvdA, Nijmegen) zou zich hebben laten pijpen in een fietsenkelder (door een VVD-gemeenteraadslid, nota bene), aan SP-Tweede-Kamerlid Harry van Bommel is een tijdje de reputatie van womanizer toegedicht, en van niet bij namen genoemde vrouwelijke Tweede-Kamerleden van linkse signatuur wordt gezegd dat ze de blonde lokken van (let op:) Geert Wilders dusdanig onweerstaanbaar vinden dat zij bij tijd en wijle de vleselijke genoegens met hem delen...

De relatie tussen socialisme als ideologie en sex beperkt zich, voor zover ik weet, tot de strijd voor gelijke rechten van man en vrouw, gelijke rechten voor homo's, lesbiennes, bisexuelen en transgenders ten opzichte van heterosexuelen, en de inzet voor tijdige en correcte voorlichting en voorbehoedsmiddelen. Enige socialistisch ge-ente voorschriften over hoe de mens zich sexueel dient te gedragen, gaan er 'hoogstens' over dat de mens het recht heeft om beschermd te worden tegen misbruik. Als er een 'socialistische sexuele moraal' is, komt deze dus feitelijk neer op: laat elkaar in diens waarde. En wat mij betreft hoeft er ook niet meer van gemaakt te worden.

Hoe anders is het voor het (objectivistische) neoliberale denken van Ayn Rand, dat meer aansluit bij de joods-christelijk-islamitische moraal van 'verplichte' monogamie. Dat is ironisch, omdat Rand religie verachtte. In een interview met Playboy (je hoeft je gniffel niet te onderdrukken) in maart 1964 gaf ze aan dat het geloof niets goeds had voortgebracht en dat het 'de ontkenning van rede' is. Ook acht ze altruisme en solidariteit - hoekstenen van zowel religies, als het socialisme, als samenlevingen - als iets pervers: niemand heeft het recht om gunsten van een ander te vragen.
Sex zag ze als iets hoogstaands tussen twee personen in een hechte relatie (die al dan niet een huwelijk is, maar zij achtte het huwelijk als een waardevol instituut). Een sexuele relatie mag volgens haar enkel berusten op de allerhoogste morele waarden. De liefde beschouwde zij, getuige dat interview, als het meest diepzinnige nastreven van de eigen behoeften en verlangens van het eigen ik (dat op diens beurt weer de allerhoogste in haar ideologie is). Volwaardige romantische liefde, zo pleitte ze in een van haar essays ('Of Living Death', in de bundel 'The Voice of Reason') is alleen haalbaar voor mannen en vrouwen met onbeschadigde eigenwaarde; anderen moesten het kennelijk met een mindere variant doen.
De essentie van vrouw-zijn was voor haar 'opzien tegen een man', oftewel helden-verering. Maar dit moest niet vanuit een positie van afhankelijkheid gebeuren - nee: mannelijkheid is een 'kwaliteit' die de vrouw moet 'eisen' van een man. Naar mate de vrouw de 'mannelijkheidsstandaard' hoger legt, zullen volgens Rand, meer mannen afvallen als potentiele sexpartner; velen van hen zijn als mens inferieur aan deze vrouw. Toch zal de vrouw haar eigen sexuele identiteit en die van mannen nimmer uit het oog verliezen. Voor Rand is het uit den boze dat een waarlijk femine vrouw zich opstelt als maatje, zus, moeder of leider van een man; zo stelt ze in december 1968 in 'the Objectivist'.
Over relaties tussen mensen van een gelijk geslacht heeft ze - voor zover ik weet - geen uitspraken gedaan, maar je kunt er vanuit gaan dat ook deze relaties in haar filosofie moeten berusten op 'trouw uit egoisme' of 'liefde vanuit een eisenpakket'.

Als er in de belangrijkste (en machtigste) tegenstrever van het socialisme zo'n uitgesproken sexuele moraal besproken wordt, is het goed om er zelf ook eens bij stil te staan. Hoe past een sexuele moraal in de kaders van Menselijke Waardigheid, Gelijkwaardigheid en Solidariteit?
Op zich maakt het binnen deze maatstaven niet uit met wie je de lakens deelt (zolang er geen sprake van een scheve machtsverhouding is). Echter; op het moment dat je vreemdgaat, ben je niet solidair met je partner. Ook behandel je je partner niet als gelijkwaardig en doe je (dus) afbraak aan zijn of haar waardigheid als mens.
Kortom: als socialist hoor je niet vreemd te gaan.

Maar wanneer ga je dan vreemd? Sleutelfiguren uit de monotheistische godsdiensten, zoals aardsvader Jacob, koning David en de profeet Mohammed hadden meerdere vrouwen. Dit gebruik is (onder andere) bij de mormonen nog altijd in zwang. Terzijde: je hoort nooit over tradities waarin een vrouw meerdere mannen 'heeft'.
Dan zijn er nog de 'open', 'vrije' of 'polyamorische' relaties, waarin het geaccepteerd is om van meerdere personen tegelijkertijd te houden en daar al dan niet de sexualiteit mee te beleven. En stellen die 'doorgaans' monogaam zijn, maar af en toe aan partnerruil doen.
Zolang je hierover eerlijk bent tegen je partner, en het binnen de verwachtingen en voorwaarden van je verbintenis valt, is er volgens mij geen sprake van overspel.

Overspel vindt trouwens niet alleen plaats in de sexuele of relationele sfeer. Ook in politieke zin kan er overspel gepleegd worden. De profilering van de PvdA als 'linkse tegenstrever' van Rutte's VVD in de verkiezingscampagne van 2012 en de uitspraak van Jeroen Dijsselbloem dat je de samenleving niet moet 'kapotbezuinigen', uitmondend in de kabinetsdeelname in Rutte II met Dijsselbloem als Minister van Financien die de boel kapotbezuinigt, kun je beschouwen als politiek overspel.
De afspraken die de PvdA aanging met de kiezer, de verwachtingen die kiezers hadden toen ze PvdA stemden, zijn met voeten getreden. Niet door overmacht, maar door regeringsgeilheid.
Dit zou noch de goedkeuring van socialisten, noch die van objectivistische neoliberalen moeten kunnen wegdragen. Immers; afspraak is afspraak.

De essentie van "pleeg geen overspel" valt binnen de uitgangspunten van Menselijke Waardigheid, Gelijkwaardigheid en Solidariteit. De connotatie van het woord 'overspel' is me echter te nauw verbonden met sexualiteit; ik zoek iets breders. Het gebod gaat immers, zoals ik hem uitleg, over respect en oprechtheid. Ik zal dus moeten zoeken naar een nieuwe formulering:

Laat elkaar in diens waarde, en wees integer.

______________________________________________
- Volg de reeks 'De Tien Geboden' HIER