Veenendaal

NAAM: Peter Parker
ALIAS: Spider-man

VERSCHIJNT IN: Captain America 3, Spider-man Homecoming, Avengers 3,4

Synopsys: De 15-jarige Peter Parker wordt door Tony Stark gerecruteerd om als Spider-man aan zijn zijde te vechten in een uit de hand gelopen intern conflict tussen de Avengers. Dit wakkert zijn drang aan om te bewijzen dat hij klaar is voor het heldendom.

De Marvel-films slaan het oorsprongsverhaal van Spider-man wijselijk over. Het verhaal mag bekend zijn; de Spider-manstrips behoren tot de meest bekende superheldenstrips ter wereld en zijn het meest bewerkt tot tekenfilm- en live action televisieseries en sinds de eeuwwisseling zijn er maarliefst TWEE eerdere filmreeksen aan hem gewijd alvorens hij 'thuiskwam' in de Marvel-filmreeks. Iedereen weet dat Peter Parker zijn krachten dankt aan een beet van een radioactieve spin, en dat hij kampt met schuldgevoel over de dood van zijn oom.
En dus 'ontmoeten' we Peter als hij al actief is als Spider-man. Tony Stark, Iron Man, heeft via YouTube lucht van zijn bestaan gekregen, en roept zijn hulp in. Bij hun kennismaking vraagt Stark aan Peter wat zijn motivatie is om Spider-man te zijn. Peter antwoordt: "Als je kunt doen wat ik kan doen, maar je doet het niet, en er gebeuren nare dingen, dan gebeuren ze dankzij jou."
"Dus je wilt gewoon omzien naar de gewone mens?" Vraagt Stark – en Peter bevestigt dat. (1)
Na dit eerste gastoptreden krijgt Spider-man zijn eigen film, 'Spider-man Homecoming', waarin hij in het opneemt tegen Adrian Toomes. Een aannemer die technologie steelt van Tony Stark, nadat deze hem van een grote klus heeft beroofd. Spider-man vraagt hem waarom hij dit doet, en Toomes antwoordt: "Die mensen daarboven, Peter, de rijken en machtigen, doen wat ze willen. Mensen zoals wij, zoals jij en ik, daar geven ze niets om. We leggen hun wegen aan, we vechten in hun oorlogen en alles, maar ze geven niets om ons. Wij moeten hun zooi opruimen en hun restjes eten. Zo gaat het. Ik weet dat je snapt waar ik het over heb, Peter." (2)

Op het eerste gezicht lijkt de confrontatie tussen Spider-man en Toomes in schril contrast te staan met de ontmoeting tussen Peter en Stark. Immers: Peter zegt te willen opkomen voor de gewone mens, maar ondertussen probeert hij te voorkomen dat een gewoon mens terugneemt wat de elite hem ontnomen heeft. Is Peter dan toch een vazal van het grootkapitaal
Nee.
In de eerste plaats gaat de typering van de ongeïnteresseerde elite niet (meer) op voor Stark; die heeft immers de kapitalistische doctrine van Ayn Rand – eigenbelang boven alles – achter zich gelaten en stelt zijn vermogen, intellect en handelen ten dienste van anderen.
Ook positioneert Toomes zich onterecht als Peter's gelijke. Terwijl Peter met zijn tante in een klein apartementje in de binnenstad woont, woont Toomes in een luxe villa in de buitenwijk. Hoewel het vermogen van Toomes ongetwijfeld verbleekt bij dat van Stark, is het zeer aannemelijk dat Toomes behoort tot de miljonairsklasse.
Spider-man vecht dus niet namens 'het kapitaal' tegen een arbeider, maar heeft in de strijd tussen twee rijken de zijde gekozen van de moreel minst verwerpelijke. Stark probeert de samenleving te beschermen en vooruit te helpen; Toomes is een kapitalist die enkel maalt om eigengewin.
Bovendien strijdt Spider-man wel degelijk voor de 'gewone mens', de 'mensen zoals jij en ik', de arbeidersklasse. Toomes vergaart zijn kapitaal door materialen van de overheid te stelen, en deze omgebouwd tot wapens door te verkopen. Bij de laatste confrontatie tussen Spider-man en Toomes probeert Toomes zelfs materieel van superheldenteam Avengers te stelen. De wapens die hij verkoopt komen op de straten van de binnenstad terecht, waar ze hevige schade en gevaarlijke situaties veroorzaken. Juist bij gewone mensen.
Met eigen ogen heeft Peter gezien hoe zo'n wapen afging, en zijn favoriete broodjeszaak in vlammen deed opgaan. Als hij als Spider-man op onderzoek uitgaat, vertelt een informant hem: "Ik wil dat spul niet in de buurt. Ik heb een neefje dat hier woont." (3)
Spider-man strijdt dus wel degelijk voor de gewone mensen. Dat blijkt ook uit zijn motivatie als hij in de film 'Avengers: Infinity War' als verstekeling aan boord van een ruimteschip meegaat om Thanos, de woeste Titaan, tegen te houden – terwijl Stark hem nadrukkelijk had gezegd dit niet te doen. Hij verantwoordt zijn handelen als volgt: "Je kunt geen vriendelijke Buurtspider-man zijn, als er geen buurt is." (4)

Of het winstbeluste kapitalisten zijn of buitenaardse wezens – het zijn altijd de gewone mensen die ervan de dupe zijn. Dat geldt zowel in de wereld van de Marvel-films als in de echte wereld (al hebben we hier beduidend minder van het buitenaardse te vrezen).
“Of het nu de vervuiling is van de Nigerdelta, door Shell,” zei Tweede-Kamerlid Sadet karabulut op de vredesdag, die de SP op 13 april 2019 organiseerde, “landonteigening in de Amazone, of droogte in Afrika, het zijn de allerarmsten die de prijs altijd weer betalen.” (5)
Bernie Sanders legt in zijn boek 'Onze Revolutie' ondermeer bloot wat het desastreuze effect van het kapitalisme is in de zorgsector van zijn land, de Verenigde Staten: "Terwijl de vijf grootste farmaciebedrijven vorig jaar samen vijftig miljard dollar winst maakten, kon één op de vijf Amerikanen tussen de negentien en vierenzestig jaar oud niet de medicijnen op recept betalen die hun arts voorschreef." (6)
Niet alleen in de VS en andere verre buitenlanden is het de arbeidersklasse die de gevolgen ondervindt van het kapitalistische geweld. Zelfs in ons eigen Nederland heeft de arbeidesklasse een allesbehalve bevoorrechte positie. "Anno 2016 zijn de sociaal-economische gezondheidsverschillen in Nederland dan ook nog steeds groot en hardnekkig. Mensen met een hoge opleiding leven gemiddeld 6 à 7 jaar langer en brengen 16 à 17 jaar langer in goede gezondheid door dan mensen met een lage opleiding," schrijven Ineke Palm en Sandra Beckerman in hun opniestuk 'Ongelijkheid in gezondheid'. (7) De ongelijkheid in de gezondheidszorg is echter 'slechts' en symptoom van een grotere ongelijkheid. Het grootkapitaal dat voor een dubbeltje op de eerste rang wil zitten; ten koste van de mensen die het werk doen – die het geld voor hen binnenhalen.
"Wie permanent in Nederland leeft, kan van het minimumloon nauwelijks een gezin onderhouden. Zeker niet met de fors stijgende energierekening, zorgpremie en btw. Door de flexibilisering van arbeid en loondump worden de lonen al jaren laag gehouden," stellen Lilian Marijnissen en Arnout Hoekstra. "Ondanks vele mooie woorden, stijgen de lonen in Nederland onvoldoende en dreigen dit jaar weer veel mensen nauwelijks te profiteren van de gigantische economische groei. Dit terwijl de winsten van bedrijven en aandeelhouders hoger zijn dan ooit." (8)
Dit treft niet alleen de mensen die al jaren zijn ingezeten in dit land, maar ook de mensen die hier naartoe komen uit Oost-Europa omdat het grootkapitaal hen aantrekt als 'gastarbeider'. In hun streven hier een leuk centje te verdienen om hun families te onderhouden, worden zij gebruikt als instrument om de lonen laag te houden. Uitbuiting ligt op de loer.
"In Nederland werken zo’n 400 duizend mensen uit Oost-Europa. Vaak maken zij lange dagen en moeten ze zwaar werk doen. Hun huisvesting is vaak duur, maar slecht. En hun arbeidscontract is onzeker. Zij reizen meer dan duizend kilometer om zich voor een habbekrats uit de naad te werken." (9)
De omstandigheden die Nederland biedt voor buitenlandse arbeidsmigranten zijn zelfs zo slecht, dat Spaanse arbeidskrachten ze niet accepteren. Op 3 mei 2019 bericht 'de Volkskrant' zelfs dat de Spaanse ambassade een waarschuwingscampagne is gestart tegen werken in Nederland.
"De Spaanse ambassade kreeg vorig jaar bijna vijfhonderd klachten van Spanjaarden die in Nederland ongeschoold uitzendwerk doen – in voorgaande jaren waren het er zo’n tien per maand. Een campagne vanuit de ambassade heeft sindsdien de nodige publiciteit gekregen. Spaanse en Nederlandse media publiceerden de afgelopen maanden getuigenissen van Spaanse migranten. Een Spaanse uitzendkracht deed begin april haar verhaal in het Europees Parlement," schrijft verslaggever Joop de Vries. (10)

In zekere zin is het altijd zo geweest dat de arbeidersklasse – of welke naam je het ook wilt geven – het onderspit delft. Karl Marx (1818-1883) zei immers al: "De geschiedenis van iedere tot dusverre bestaande maatschappij is de geschiedenis van de klassenstrijd." (11)
Toch groeit de ongelijkheid. Het wordt erger.
"Ging in de jaren 70 nog 92 cent van elke verdiende euro naar werkenden, inmiddels is dat nog maar 74 cent," schrijft Lilian Marijnissen in het AD. "Dit is het rauwe kapitalisme ten voeten uit. Ondertussen gaat het kabinet verder op deze weg. De winstbelasting voor bedrijven wordt met vier miljard verlaagd. De boodschappen, de zorgpremie en de energierekening voor mensen worden duurder. Feest voor de allerrijksten, stilstand voor de rest." (12)
Daar komt nog bij dat de superrijken worden gesteund door rechtse overheden, die de belastingdruk verplaatsen van bedrijven naar huishoudens – zeker sinds de door de banken gecreëerde economische crisis. Ron Meyer gaat hierop in, in zijn boek 'Grip'. "Terwijl de winscijfers van de grote bedrijven een relatief snel herstel lieten zien, daalde hun bijdrage aan de belastingopbrengst. Het tarief voor winstbelasting werd in veel landen verlaagd, terwijl multinationals steeds beter hun weg wisten te vinden door de mazen van het net. Belastingparadijzen als Bermuda, Singapore en Nederland boden steeds meer mogelijkheden om een normale bijdrage aan de samenleving te ontwijkenen. Dit zorgde door verminderde belastingopbrengsten die moesten worden opgevangen door mensen, want de kosten van de infrastructuur en andere publieke voorzieningen moesten nog altijd door iemand worden opgebracht. Terwijl de belastingdruk verschoof ten nadelen van de mensen, bleef hun loon structureel achter op de winsten van de bedrijven, maar ook op de salarisen in de top van de bedrijven. Bovendien werd de crisis door het bedrijfsleven aangewend om nog harder te lobbyen voor verdere 'flexibilisering' van de arbeid. Het aantal vaste banen nam sterk af, het aantal bungelbanen groeide explosief." (13)

Dat Adrian Toomes – als schurk, miljonair en onderdeel van het probleem – weinig recht van spreken had bij zijn kritiek op de 'hoge heren' wil niet zeggen dat hij geen gelijk heeft. De kapitalistenklasse neemt wat het kan pakken, zonder enige verantwoordelijkheid of zorg te tonen voor de gevolgen – en de mensen die deze gevolgen ondervinden. De arbeidersklasse. De 'kleine man'. De gewone mens.
De strijd van Peter Parker, alias Spider-man, tegen de uitwassen van het kapitalisme is nuttig, maar ook eeuwigdurend. Totdat er een omwenteling plaatsvindt naar een samenleving waar niet het recht van de sterkste en de hebberigste geldt, maar waarin er wordt omgekeken naar elkaar. Een samenleving die rust op een fundament van Menselijke Waardigheid, Gelijkwaardigheid en Solidariteit.We mogen hopen dat die er snel komt, want je kunt geen vriendelijke Buurtspider-man zijn, als er geen buurt is...

Noten:

1. Captain America: Civil War, Marvel Studios, 2016
2. Spider-man: Homecoming, Columbia Pictures, 2017
3. Idem
4. Avengers: Infinity War, Marvel Studios, 2018
5. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=1uDxFtt8Z6g 
6. Sanders, B., Onze Revolutie - een toekomst om in te geloven, Starfish Books 2016; vertaling Menno Grootveld 2018
7. Palm, I. en Beckerman, S., Ongelijkheid in gezondheid, willen we er echt iets aan doen?, JOOP 2016; https://joop.bnnvara.nl/opinies/ongelijkheid-gezondheid-willen-we-er-ech...
8. Marijnissen, L. en Hoekstra, A., Betere regulatie arbeidsmigratie nodig om oneerlijke concurrentie te stoppen, De Volkskrant 2019; https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/betere-regulatie-arbeidsmigratie-nodig-om-oneerlijke-concurrentie-te-stoppen~bb9e2480/ 
9. idem
10. Vries, J. de, 'Pas op! Vertrouw het niet. Werken in Nederland is niet wat je je ervan voorstelt', De Volkskrant 2019;  https://www.volkskrant.nl/economie/pas-op-vertrouw-het-niet-werken-in-nederland-is-niet-wat-je-je-ervan-voorstelt~b4e07980/
11. Marx, K., Communistisch Manifest, 1848
12. Marijnissen, L., 'Hoog tijd dat de lonen weer eens gaan stijgen', AD 2019; https://www.ad.nl/politiek/hoog-tijd-dat-de-lonen-weer-eens-gaan-stijgen~aa21f812/ 
13. Meyer, R., Grip - in gesprek over de staat van ons land, Prometheus 2018