Veenendaal

Vorige week schreef ik over Internationale vrouwendag en diens wortels in het socialisme, over gelijkwaardigheid, dat het thema van Internationalevrouwendag 2018 is en toevallig ook één van de pijlers van de SP, en over gelijke politieke vertegenwoordiging van mannen en vrouwen, die na de verkiezingen een beetje dichterbij komt, mits we op een vrouw gaan stemmen!
Maar waarom is het belangrijk dat er meer vrouwen in de gemeenteraad komen? Waar zou dat aan bijdragen?

Ten tijden van de Griekse stadsstaat, de polis, was er een duidelijke scheiding tussen dat wat privé was en dat wat publiek was. Dat was ook de bedoeling. De filosoof Aristoteles meende dat de mens ‘een politiek dier’ is. Het publieke domein was de gemeenschappelijke wereld die het algemeen belang diende, het domein van burgers die zich actief met de politiek bezig hielden. (1) Maar deze burgers konden dit alleen doen omdat zij thuis vrouwen en slaven hadden die het privédomein draaiende hielden. De mens als politiek dier had dus alleen betrekking op welgestelde mannen. Vrouwen en slaven waren niet politiek actief en in feite geen mens.
Ondanks alle veranderingen in de geschiedenis is er altijd wel een zekere scheiding tussen het publieke domein en het privédomein geweest, en heeft het leven van vrouwen zich vooral in de laatst genoemde afgespeeld. En dit terwijl de beslissingen die grote invloed hebben op de privésfeer in het publieke domein gemaakt worden. Denk bijvoorbeeld aan erfrecht, geboorteplanning of huiselijk geweld. De laatste aantal jaar vervagen de grenzen tussen privé en publiek steeds verder, onder andere door media. Bovendien hebben feministische denkers aangestuurd op erkenning van -en bemoeienis met het privéleven ('het persoonlijke is politiek'), onder andere door middel van vrouwenrechten. Susan Moller Okin heeft hier bijvoorbeeld (prettig leesbaar) over geschreven.
Inmiddels wordt zowel het werk binnenshuis als buitenshuis door vrouwen en mannen gedaan. Toch is er nog lang geen sprake van gelijke deelname en gelijke waardering.

Laatst las ik het boek 'Hannah Arendt, politiek denker' van Dirk De Schutter en Remi Peters over politiek filosoof Hannah Arendt. Arendts theorie scheidde, net als de oude Grieken, het privédomein en het publieke domein duidelijk van elkaar. Daarbij meende zij dat de activiteiten die mensen ondernemen om te overleven, dus de economie en de zorg, niet in het politieke domein thuis hoorden, maar dat dit privé is. (2)
Tegenwoordig zijn niet veel mensen het hiermee eens. Op het eerste gezicht hebben we dus vrij weinig aan deze theorie, die niet strookt met ons huidige politieke systeem dat bestaat uit vertegenwoordiging en gericht is op de economie. Toch denk ik dat de theorie van Arendt een interessant perspectief biedt. Er laaien de laatste jaren steeds meer discussies op over bijvoorbeeld Zwarte Piet, #metoo, de Brexit, genderneutrale toiletten, het Oekraïne referendum. Deze discussies zijn lang niet altijd even fraai, welbespraakt en goed beargumenteerd. Maar ik denk dat ze wel gevoerd moeten worden en niet opzij geschoven mogen worden omwille van het gesprek over zorg, inkomen en onderdak. Soms hoor ik mensen zeggen: "Wat een zinloze discussie, zullen we het weer over iets hebben dat écht belangrijk is, zoals de zorg of de werkeloosheid." Maar vanuit de theorie van Arendt bekeken zouden dit nou juist de discussies kunnen zijn die bijdragen aan de politiek en dus wel écht belangrijk zijn.
Misschien kun je zeggen dat het vieren van het sinterklaasfeest, seksuele intimidatie of welk toilethokje je gebruikt onderdeel zijn van de privésfeer en niet thuishoren in de politiek. Toch denk ik dat deze discussies meer zeggen en doen met onze samenleving dan alleen het veranderen van een feest of een plaatje op een hokje. Volgens mij gaan ze over wie welke ruimte in de publieke sfeer mag innemen en onder welke voorwaarden. Ze gaan over de diversiteit van de publieke ruimte. En die publieke ruimte is niet meer exclusief het terrein van witte heteroseksuele hoogopgeleide mannen.
Een paradox dus: De discussie over de verdeling van de ruimte in het publieke domein gebeurt in het publieke domein, maar je moet al wel een plaats in dat domein hebben om aan de discussie deel te kunnen nemen.

'Gelijkwaardigheid' is het thema van Internationale Vrouwendag 2018 en 'gelijkheid tussen mannen en vrouwen' is het vijfde doel van de Sustainable Development Goals. (voor meer uitleg, zie mijn blog van 1 maart) In dit geval vind ik vooral paragraaf 5.5 van dit doel interessant: "Verzekeren van de volledige en doeltreffende deelname van vrouwen en voor gelijke kansen inzake leiderschap op alle niveaus van de besluitvorming in het politieke, economische en openbare leven.| (3)
Vooral 'doeltreffend' en 'volledig' maken dat er nog heel wat werk te doen is!
Wie zich uitsluitend in de privésfeer begeeft, heeft geen mogelijkheid om een waarlijk menselijk leven te leiden, meende Arendt "(…)voor zover iemand privépersoon is, verschijnt hij niet aan anderen. Daarom lijkt het alsof hij niet bestaat." (4)
We zouden dus kunnen zeggen dat het niet alleen een kwestie van gelijkwaardigheid is, maar ook van 'menselijke waardigheid'.

Nu is het lastig om in onze democratie allemaal individueel deel te nemen aan de politiek, we stemmen alleen voor wie ons mogen vertegenwoordigen. De politieke theorie van Arendt kunnen we dus niet precies uitvoeren, maar biedt ons wel een interessant perspectief op de politiek die we wel kunnen uitvoeren. Namelijk gelijkwaardige en menselijk waardige vertegenwoordiging in de politiek van verschillende mensen uit verschillende sectoren, domeinen en netwerken.
Zoals Susan Moller Okin in haar boek 'Women in Western Political Thought' aanhaalde; als je in een bekend toneelstuk van een bijrol een hoofdrol maakt, komen het hele toneel en alle relaties tussen spelers in een ander daglicht te staan. (5)

Dus: we hebben meer vrouwen in de gemeenteraad nodig, aan de ene kant om vrouwen onderdeel te laten zijn van het publieke domein en daar ruimte in te nemen, en aan de andere kant om de zaken die zich buiten het publieke domein af spelen te kunnen adresseren en vertegenwoordigen. En dat draagt dan weer bij aan menselijke waardigheid en gelijkwaardigheid.

En wie weet schrijf ik volgende week nog iets over de derde SP pijler: solidariteit.

Barbara Passchier staat op plaats 12 van de kandidatenlijst van de SP.
Maak HIER nader kennis met haar.

Noten:

1. Hannah Arendt, politiek denker, Dirk De Schutter en Remi Peters
2. Hannah Arendt, politiek denker, Dirk De Schutter en Remi Peters
3. http://www.sdgnederland.nl/sdgs/doel-5-vrouwen-en-mannen-gelijk/
4. De menselijke conditie, Hannah Arendt
   (aangehaald in Hannah Arendt, politiek denker van Dirk De Schutter en Remi Peters)
5. Women in Western Political Thought, Susan Moller Okin

Foto: SP Veenendaal