Veenendaal

Gelijkwaardigheid

Zo zouden we ons ook wel kunnen afvragen of kale mensen een andere aanleg hebben dan mensen met haar op hun hoofd, en wanneer we het daar over eens zouden zijn, zouden we, als kale mensen schoenen maken, dat niet mogen toestaan aan die mensen met haar.
Sokrates

Dat zou natuurlijk belachelijk zijn.
Glaukon

(...)

Maar als het enige verschil erin bestaat dat de vrouwelijke sekse baart en de mannelijke bevrucht, is dat voor ons nog geen reden om aan te nemen dat een vrouw van een man verschilt met het oog op de dingen waarom het ons te doen is.
Sokrates

De utopie die Sokrates voorspiegelt, noemt hijzelf een aristocratie ~ "regering door de besten" ~ en stelt hij gelijk aan een monarchie. In de traditionele betekenis houdt zou dit inhouden dat een samenleving respectievelijk door een adelstand of een vorst geleid wordt.
In Sokrates' versie wordt die adelstand niet gevormd middels een erfsysteem, waarbij een edele alleen maar uit de juiste baarmoeder hoeft te kruipen om aanspraak te maken op macht. Nee, je moet werken om in de adelstand te geraken; je moet jezelf vormen tot een intellectuele bovenmens en je tevens ontdoen van aanspraak op privébezittingen ~ wil je aan de macht komen.
De kans op macht is niet enkel voorbehouden aan enkele families, maar aan iedereen. Arm of rijk, ongeacht wat je ouders doen of hebben gedaan. In Sokrates' samenleving is iedereen gelijkwaardig. Ook vrouwen.

Dat laatste was ongebruikelijk in de tijd dat Plato deze gesprekken schreef. Hij moet Sokrates aardig wat redeneringskunsten laten vertonen, alvorens zijn gehoor accepteert dat vrouwen tot hetzelfde in staat (kunnen) zijn als mannen. En dan nog komt hij er niet mee weg zonder aan te stippen dat mannen over het algemeen beter in het één en ander zijn dan vrouwen.
Maar... hij bepleit dat vrouwen dezelfde kansen moeten krijgen als mannen ~ en dat is al heel wat.

Gelijkwaardigheid is één van de drie "morele plechtankers" in de ideologie van de SP, en vormt daarin een natuurlijke symbiose met Menselijke Waardigheid en Solidariteit. Wat de SP betreft is elk individu van ultieme waarde, en telt in gelijke mate mee. Dat wil overigens niet zeggen dat we niet verschillend zijn; integendeel. Het vergt solidariteit, inzet om elkaar gelijkwaardig te maken en het verschil in kansen op te heffen.
Dat in de samenleving anno nu ongelijkwaardigheid zou zijn opgeheven, is helaas een illusie. We hoeven niet eens buiten onze landsgrenzen te kijken om een schier oneindige stroom van allerhande soorten discriminatie te ontwaren.
Ouderen (op de arbeidsmarkt), homoseksuelen (op straat), allochtonen (in het gehele discours)... en zelfs de vrouw wordt na bijna anderhalve eeuw strijd en drie feministische golven nog immer op afstand gezet van de man. Diverse krachten scheppen er een genoegen in om een wig tussen de seksen te drijven.

Nee, dan heb ik het niet zozeer over de SGP. De Staatkundig Gereformeerden zijn de afgelopen jaren juist toeschietelijker geweest op het front van de gelijkheid der seksen ~ met een vrouwelijke lokale lijsttrekker als voorlopige kroon op het werk.
Beter kun je eens kritisch kijken naar de neoliberale ideologie van Ayn Rand: haar Atlassen laten zich typeren als rapey, en voor vrouwen ~ zeker in relatie tot mannen ~ heeft ze een helder keurslijf uitgetekend. Wat Rand betreft, moeten vrouwen opzien tegen de man.

De politieke ideologie van de verschillen tussen man en vrouw heeft zich ook in de wetenschap genesteld. Het boek 'Mannen komen van Mars, Vrouwen van Venus'* van John Gray (Spectrum, 1992) geldt als standaardwerk. Gray bepleit hierin dat mannen en vrouwen zo wezenlijk van elkaar verschillen, dat het lijkt alsof ze van andere planeten afkomstig zijn. Zijn theorie wordt onder andere omarmd door de Nederlandse "God van de Neurologie", Dick Swaab. Deze is op zijn beurt bekend van het boek 'Wij zijn ons Brein' (Atlas-contact, 2010), waarin hij stelt dat de mens geen vrije wil heeft maar doet wat de hersenen hem of haar opdragen. Verschillen tussen man en vrouw zouden zijn vastgelegd in de hersenblauwdruk.
Gray en Swaab tonen zich de hogepriesters van het neuro-seksisme. Een politiek gekleurde agenda in een wetenschappelijk jasje, waarbij te weinig kritische kanttekeningen worden geplaatst. Wie kennis wil nemen van die kanttekeningen, doet er goed aan 'Waarom we Allemaal van Mars Komen'** van Cordelia Fine (Lannoo, 2011) te lezen.

Als een dergelijke politieke agenda zich een positie in de wetenschappelijke wereld kan verwerven, kun je er donder op zeggen dat het ook landt in de commercie. De samenleving is immers in grote lijnen (vergelijkbaar met) een markt.
Dat is kennelijk de reden waarom bierfabrikant Jupiler er niet zondermeer van uitgaat dat mijn vrouw weet "waarom". En ik moet mij er op mijn beurt bij neerleggen dat Crystal Clear en Optimel niet voor mij bestemd zijn.
Wil ik echter eens samen met mijn vrouw een glaasje cider drinken (ik zou zo gauw niet weten waarom we dat zouden willen), dan wordt zij geacht Jillz te nippen en moet ik Strongbow naar binnen gieten.
Krijgen we ooit kinderen, dan moeten we goed onthouden dat op seks beluste zangeresjes, prinsessen en anorexiapoppen uitermate geschikt zijn voor meisjes, terwijl je jongetjes moet laten spelen met lichtgevende en lawaaiïge namaakwapens.
En laat onze kinderen vooral niet zelf bepalen wat hun lievelingskleur is. Kijk even tussen de benen, en overlaad ze dan met ofwel roze ofwel blauw.

Ergens is er een monsterverbond ontstaan tussen een keurslijfpolitiek, de (neuro)wetenschap en marketing. Het houdt de samenleving overzichtelijk: vrouwen zijn zus, mannen zijn zo.
Onder die scheidslijn zit iets heel kwalijks. Door mensen te reduceren tot hun sekse, misken je hen als individu. Een mens is meer dan het tussenbeense.
Het is onrechtvaardig om aan een enkel fysiek kenmerk een hele persoonlijkheid op te hangen. Er wordt en rollenpatroon mee gecreëerd dat mensen belemmert in hun potentie.
Uiteindelijk gaat het erom wat iemand tussen de oren heeft, niet tussen de benen.

Waarom konden Plato en Sokrates wel zo'n 400 jaar voor Christus bedenken dat vrouwen in staat zijn regeringsverantwoordelijkheid te nemen, maar acht de marketingafdeling van Crystal Clear het vandaag de dag ondenkbaar dat een man hun produkt drinkt?

*) Oorspr. titel: Men Are From Mars, Women Are From Venus
**) Oorspr. titel: Delusions of Gender