Veenendaal

vijf zuilen / zomerspecial 2016

"Er is geen andere god dan God, en Mohammed is zijn profeet." Deze woorden spreken Moslims meermaals per dag uit. Menig baby in moslimgezinnen krijgt deze woorden direct na de geboorte in het oor gefluisterd. Het is de sjahada, of geloofsbelijdenis. De eerste van de Vijf Zuilen van de Islam...

De Vijf Zuilen zijn de basisprincipes waarop de Islam rust. Het fundament, zogezegd.
Zoals MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID en SOLIDARITEIT de kernwaarden van het moderne socialisme van de SP zijn, zo zijn de Vijf Zuilen de kernwaarden van de Islam.
Deze vijf zuilen zijn:

1. sjahada (geloofsbelijdenis)
2. salat (gebeden)
3. zakat (aalmoezen)
4. ramadan (vastentijd)
5. hadj (bedevaart)

Met de sjahada heb je gelijk de essentie te pakken van wat de Islam is: het geloof in een enkele God, die Mohammed als profeet had. Voeg eraan toe dat de Koran het letterlijke en onfeilbare woord van God is en voila: zie hier de Islam. Dit is wat Moslims geloven.
In de verdere invulling kan het van stroming tot stroming, van gemeenschap tot gemeenschap, van familie tot familie en van mens tot mens verschillen; de Islam is even pluriform als ieder ander geloof.
Maar de essentie, van God als enige god, Mohammed als profeet, en de Koran als God's woord; die voor alle Moslims gelijk. Wie daarin (zoals ik) niet gelooft, is geen (echte) Moslim.

Hoewel de sjahada in wezen de essentie van de Islam is, wordt deze niet door elke Moslim op dezelfde manier uitgesproken. Zo spreken Koranisten (een Islamitische stroming die Hadith niet accepteert) het stuk over Mohammed niet uit, en beperken zich tot "geen god dan God"; zoals het in  de Koran staat.
Sjieten en Alevieten laten niets weg, maar voegen juist een derde element toe: "en Ali is Gods vriend."

In de Koran

De sjahada staat niet letterlijk in de Koran opgeschreven; vandaar dat Koranisten de sjahada anders uitspreken dan andere Moslims. Wel zijn de volgende teksten in de Koran te vinden:

Voorwaar, (voorwaar), uw God is één (enig God)
Soera de Gerangschikten, 37:4
vertaling: altafsir.com

en

Zeg: "God is de Enige."
Soera Zuiverheid van Geloof, 112:1
vertaling: altafsir.com

In deze passages ligt de oorsprong van de sjahada. Laatstgenoemde soera, Zuiverheid van Geloof (ook wel: de Toewijding), gaat na deze zin verder op het wezen van God en markeert vooral het verschil met het Christendom. Moslims beschouwen het erkennen van Jezus als 'zoon van God' als een misvatting:

"God is zichzelf-genoeg, Eeuwig
Hij verwekte niet, noch werd Hij verwekt.
En niemand is Hem in enig opzicht gelijk."
Soera Zuiverheid van Geloof, 112:2-4
vertaling: altafsir.com

In het soera De Confrères, of: De Partijscharen, is tevens een regel te vinden die de basis vormt voor een tweede belijdenis, die naast de sjahada ook erg belangrijk wordt gevonden. Deze gaat in op de rol die de profeet Mohammed vervult binnen het geloof:
"Mohammed is niet de vader van een van jullie, maar hij is de boodschapper van God en het zegel van de profeten. En God is in alle dingen alwetend."
Deze belijdenis staat (nog) dichter bij de brontekst dan de sjahada:

Mohammed is niet de vader van één uwer mannen, maar de boodschapper van God en het zegel der profeten; God heeft kennis van alle dingen.
Soera de Confrères, 33:40
vertaling: altafsir.com

Wat heb je eraan?

Wie zich wil bekeren tot de Islam, moet de sjahada afleggen ten overstaan van ofwel de gemeenschap, ofwel twee (betrouwbare) getuigen, ofwel God.
Is hieraan in oprechtheid voldaan, dan wordt de bekeerling geaccepteerd als volwaardig Moslim.

Het hele concept van de sjahada is echter zo intrinsiek verbonden met de Islam, dat het erbuiten als zodanig geen toegevoegde waarde heeft. Een religieneutrale hertaling van de sjahada zou een volgende zin opleveren:
"Er is niets hoger dan de liefde, en Mohammed vertelde hierover."
Zo'n zin zou misschien bijdragen aan een basaal, rudimentair inzicht in wat (het) geloof nu eigenlijk is, maar het vormt in zichzelf geen credo om naar te leven. Natuurlijk; er ìs niets hoger dan de liefde. Daar kan ik volledig achter staan. Maar dat Mohammed hierover vertelde, maakt hem niet bijzonder. Velen hebben verteld over de liefde; van Don Juan tot John Denver, van Shakespeare tot Nick & Simon, van Jezus tot E.L. James. En elk deed dat op zijn of haar eigen manier; de liefde heeft immers vele gezichten. Mijn hertaling van het tweede van de Tien Geboden luidt niet voor niets:
"Probeer de liefde niet te vangen in een vastomlijnd idee."

Voor niet-Moslims is Mohammed niet DE profeet. Hij was een legeraanvoerder in een religieus gemotiveerde strijd. Een mens, over wie positief, negatief of neutraal gedacht kan worden. Iemand die weliswaar zijn sporen in de geschiedenis zichtbaar heeft nagelaten, maar zeker niet de ultieme verkondiger van het allerhoogste.
Dit maakt dat de sjahada weliswaar tot het fundament van de Islam behoort, maar buiten de Islam weinig bruikbaar is.
Natuurlijk; de sjahada sluit niet uit dat je niet tot andere groepen dan alleen je geloofsgroep kunt behoren. Als socialist kun je prima de morele plechtankers van MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID en SOLIDARITEIT uitdragen - terwijl je de liefde als allerhoogste goed erkent en Mohammed als verteller daarvan. Ook als dat een religieuze lading meekrijgt van een god en een profeet.
En ook als je God als enige god ziet, en Mohammed als zijn profeet, kun je van voetbal houden en de 'Rooien' of de 'Blauwen' aanmoedigen.
Het is evenmin een belemmering als een vereiste.

Maar, dat de sjahada zelf enkel geschikt is voor intern gebruik binnen de Islam, maakt niet dat het idee eràchter niet breder bruikbaar is. In tegendeel: vele religies hebben een belijdenis. De Joden hebben de sjema, de Boeddhisten hebben de toevlucht, Multatuli had zijn eigen 'Geloofsbelydenis' en binnen het Christendom is er een keur aan belijdenissen te vinden.
En ook politieke partijen en stromingen hebben in zekere zin een 'belijdenis'; in de vorm van een beginselprogramma.
Voor de SP is dat 'HEEL de MENS', dat in 1999 is vastgesteld door het Congres. Hierin staan ondermeer de kernwaarden van MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID en SOLIDARITEIT omschreven. Ook is er te lezen wat de partij als haar hoofdtaken ziet, en dat er gewerkt dient te worden aan één democratische, samen werkende, eerlijk delende, gezonde, duurzame, geïntegreerde, veilige, lerende, creatieve maatschappij.
De gehele inzet van de SP, haar uitingen en haar activiteiten, dienen toetsbaar te zijn aan de beginselen van 'HEEL de MENS'.
De 'Onafhankelijkheidsverklaring' van Geert Wilders kun je beschouwen als de 'sjahada van de PVV'...

De sjahada, de woorden "er is geen god dan God, en Mohammed is zijn profeet" laat ik graag binnen het domein. De religieneutrale hertaling "er is niets hoger dan de liefde, en Mohammed vertelde hierover" is te vrijblijvend om werkbaar te zijn.
Maar...
Beseffen waar je voor staat, en dit uitdragen, is echter bijzonder waardevol. Waar ìk voor sta, zijn MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID en SOLIDARITEIT. Dit zal ik uitdragen en blijven uitdragen.
Zie dat dan maar als mijn sjahada.