Veenendaal

Foto: Gerard Bosman

Tijdens de campagne voor de Provinciale Staten nam ik deel aan een debat in 'de Kandelaar' te Amersfoort. Een debat, georganiseerd voor en door mensen met een 'verstandelijke beperking'. Hier werd ik er op gewezen dat zij eigenlijk van die term afwilden, want - zo stelden ze terecht - IEDER mens heeft een beperking...

In de bijbel is dat niet anders. Het Joodse geloof (waarin ook de basis ligt voor het christendom en de islam) is feitelijk een bloemlezing van de onvolmaaktheden van de mens. List, bedrog, complotten, incest, verkrachting, moord - het Oude Testament staat er vol mee. En deze wandaden werden niet alleen maar gepleegd door de 'slechterikken'... nee, dit zijn stuk voor stuk ook daden waaraan de Bijbelse HELDEN zich bezondigen.

Veel gelovigen zien in God de volmaakte tegenhanger van de mens. De mens heeft beperkingen en onvolmaaktheden; God niet. De Franse filosoof René Descartes (1596-1650) zag in de volmaaktheid van God zelf het bewijs van Diens bestaan: "God is volmaakt; zou hij niet bestaan dan is dat een onvolmaaktheid - en aangezien God volmaakt is, moet hij dus bestaan."
Helaas; de God van de bijbel is een andere God dan die van de gelovigen. Dat is ook niet verwonderlijk; er is een evenbeeldrelatie tussen God en de mens. Atheïsten geloven dat God naar het evenbeeld van de mens is geschapen; creationisten geloven dat de mens naar het evenbeeld van God is geschapen.
Het Oude Testament presenteert God als rancuneus, wispelturig, sadistisch, onredelijk en horkerig. Het komt misschien als blasfemie over, maar ik zie nu niet bepaald het handelen van een rechtvaardige God in onderstaande passage:

Maar de Heer zei: "(...) en hij moet het woord voeren en de farao vragen de Israelieten uit zijn land te laten vertrekken. Ik zal zorgen dat de farao hardnekkig weigert(...)"
Exodus 7:1-3

De hardnekkige weigering van de farao om de Israelieten te laten gaan, kwam doordat God hem zijn vrije wil ontnam, zodat Hij zijn tien beruchte plagen kon showcasen.
Het hele boek Job draait om een weddenschap tussen God en Satan - en al die ellende die Job overkwam (inclusief de dood van zijn kinderen) diende tot het bewijzen van een punt van die twee.
En over het onrecht waarmee Adam en Eva in het boek Genesis het paradijs zijn uitgezet, kan ik een hele verhandeling schrijven. Na de 'zondeval' vond zich het volgende plaats:

Toen dacht God, de Heer: Nu is de mens aan ons gelijk geworden (...)
Genesis 3:22

Door een 'zonde' te plegen, is de mens aan God gelijk geworden. De mens; een onvolmaakt schepsel, geschapen door een onvolmaakte God. Geen vrolijk idee.

Om orde aan te brengen in onze zonde van onvolmaaktheid, zijn wetten opgesteld. Om onszelf tegen elkaars onvolmaaktheid te beschermen. Volgens de bijbelse overlevering gaf God 'De Tien Geboden' en andere wetten mee aan de mens. Ook is de mens zelf aan de slag gegaan om onze onvolmaaktheid te compenseren: denk aan onze rechtsstaat en de verzorgingsstaat. Er is dus nog HOOP voor de mens...

Die hoop kwam onder andere uit Jezus van Nazareth; door vele christenen gezien als 'de zoon van God'. In hun aanbidding gaan deze christenen er vanuit dat Jezus - net als God volmaakt is. Maar een kritische lezing van de bijbel leert ons dat Jezus ook zijn onvolmaaktheden gehad zou hebben.
In een hongerige bui vervloekte hij volgens het Mattheüs-evangelie een vijgenboom waaraan op dat moment geen vruchten groeiden (Mat. 21:18,19). Vlak daarvoor verloor hij zijn zelfbeheersing bij het zien van een markt op het tempelplein, en sloeg daar de boel aan diggelen (Mat. 21:12,13).

Die onvolmaaktheden vallen echter in het niet bij de leer van compassie en solidariteit die hij predikte. Het opkomen voor de verdrukten, het geven om de armen, het temperen van oordeelszucht en het koesteren van de eigenwaarde.
Volgens de bijbelse overlevering moest Jezus het uitdragen van zijn heilsleer bekopen met een gruwelijke executie. Maar de waarden die hij uitdroeg, hebben het al twee millennia overleefd; ondanks alle kwaad dat zich in de tussentijd heeft afgespeeld.
En ook hieruit is een boodschap van HOOP te extraheren: het goede overleeft het kwade.

God identificeert zich volgens Genesis met de mens door diens kennis van de zonde. Jezus geeft, volgens het evangelie van Mattheüs aan, dat God zich (ook) met de mens identificeert door diens kwetsbaarheid:

En de Koning zal hun antwoorden: "Ik verzeker jullie, alles wat jullie gedaan hebben voor één van de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor mij gedaan."
Mattheüs 25:40

Een God die zich met je identificeert door je zonden en je kwetsbaarheid - door je onvolmaaktheid... daar kan ik mee leven. Ik prefereer de 'God der onvolmaakten' boven een 'volmaakte' God die daar boven zou staan.
Maar belangrijker dan de vraag of, hoe en tot welke God je je aldanniet zou moeten verhouden, is de vraag hoe wij ons als mensen onderling zouden moeten verhouden. En die verhoudingen zijn nog altijd scheef. Kapitalisten parasiteren op mensen met lagere inkomens; het Midden-Oosten en de Krim staan in brand; er is racisme, seksisme en allerhande andere discriminatie; misdaad viert hoogtij...
Er is werk aan de winkel voor Socialisten...

Ieder mens is beperkt - we hebben elk onze zonden en kwetsbaarheden. Daarin zijn we gelijk. En het is daarom dat we de socialistische kernwaarden van MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID en SOLIDARITEIT moeten laten prevaleren. En ons samen inzetten voor een wereld waar onze beperkingen worden getemperd door een besef van gezamenlijk belang.

En God zag dat het goed was.
Genesis 1:10