Veenendaal

Onlangs stuitte ik op een opinie-artikel op de website van TROUW, geschreven door ene Patrick van Schie. Nou had ik nog nooit van die hele Patrick van Schie gehoord, maar Patrick van Schie zit bij de TeldersStichting. En dat is waar de VVD haar hersenen bewaart; het is de zelfbenoemde 'liberale denktank van Nederland'. Maar als het denkniveau van Patrick van Schie representatief is voor het liberale denken in Nederland, is het daar wel heel triest mee gesteld...

Bij het artikel staat vermeld dat Patrick van Schie het op persoonlijke titel heeft geschreven. Dat biedt hoop - in die zin dat de TeldersStichting zich kennelijk niet wenst te verbinden aan de onzin die Patrick van Schie in zijn schrijfseltje debiteert.
Wat is nu het geval? Patrick van Schie wil het Eigen Risico in de zorg niet verlagen of afschaffen, maar liever verhogen.
Dat Patrick van Schie een mijns inziens verwerpelijk standpunt inneemt is Patrick van Schie's goed recht; daarvoor is Patrick van Schie een VVD'er. Alleen de argumentatie van Patrick van Schie is onvergefelijke gatenkaas.

Staat u mij toe de onzin van Patrick van Schie te ontleden...

1. PVV = VVD en aantoonbaar niet links.

De eerste denkfout die Patrick van Schie maakt, is eigenlijk een bijzinnetje. Ik citeer: "... de op sociaal-economisch gebied evenzeer extreem-linkse PVV".

Nu snap ik dat Patrick van Schie afstand wil creëren tussen hem en de PVV. En de retoriek de Wilders en zijn vrindjes hanteren, doen al gauw vermoeden dat hij soc.-ec. linkse politiek voorstaat. Kijken we echter naar het stemgedrag in de Tweede Kamer, dan lijkt de PVV nog het meest op de VVD.

Als de PVV sociaal-economisch gezien "extreem links" zou zijn, dan zou de VVD haast ook wel moeten zijn. En ik neem aan dat Patrick van Schie het met mij eens is dat dàt niet het geval is...

2. Eigen Risico is niet hetzelfde als verantwoordelijk nemen.

Patrick van Schie suggereert dat de (groeiende groep) tegenstanders van het Eigen Risico vindt dat de mens geen verantwoordelijkheid hoeft te dragen voor zijn gezondheid.

Maar diverse partijen (...) stellen dat de burger eigenlijk niets voor zijn of haar eigen gezondheid over hoeft te hebben.
Patrick van Schie - TROUW 3/10/2016

Dat is natuurlijk zwartmakerij. Natuurlijk draagt iedereen verantwoordelijkheid voor zijn of haar gezondheid. Dat doe je door gezond te eten, regelmatig te bewegen, en niet al te gek te doen met tabak, alcohol en dat soort zaken. Dàt is verantwoordelijkheid nemen.

Op het moment dat je Eigen Risico betaalt, heb je al zorg nodig, en is er dus geen sprake meer van 'verantwoordelijkheid nemen voor je gezondheid'. Of noemt Van Schie het inhuren van kraamhulp ook 'verantwoordelijkheid nemen voor anticonceptie'?

3. Ziek zijn is geen kwestie van schuld!

In zijn verantwoordlijkheidsretoriek gaat Van Schie nóg een stapje verder. Hij vergelijkt de kosten van het Eigen Risico met dat van een pakje sigaretten per week. En dan stelt hij het volgende:

Laat vooral die sigaretten staan, zou ik zeggen, en je boekt dubbele winst.
Patrick van Schie - TROUW 3/10/2016

Ja. Patrick van Schie beweert dat als je maar niet rookt, je automatisch geen zorg nodig hebt. Dat je dan geen Eigen Risico hoeft te betalen.

Patrick van Schie zegt tegen de jongedame met een auto-imuunziekte, tegen de mevrouw met een neurologische aandoening, tegen mijn neefje dat bij zijn geboorte geïnfecteerd werd met een ziekenhuisbacterie, tegen die meneer die van zijn sokken is gereden door een dronken onverlaat, en tegen al die anderen die buiten hun schuld om zorg nodig hebben, dat zij dit aan henzelf te danken hebben omdat zij rookten (of dit nu juist is of niet).

Ik zal niet ontkennen dat roken van invloed is op je gezondheid. Ik zal niet ontkennen dat je het beter niet kunt doen.
Maar door roken één-op-één te verbinden aan een zorgvraag ga je niet alleen te kort door de bocht; je geeft ook nog een klap in het gezicht van al die mensen die buiten hun eigen schuld afhankelijk zijn van zorg.

De veronderstelling die ten grondslag aan zijn statement ligt, is dat gezondheidsproblemen een kwestie zijn van 'eigen schuld, dikke bult'. Dit is een beledigende onwaarheid.

4. Onnodig huisartsbezoek? GRAAG!

Eén punt dat Van Schie maakt, neigt enigszins naar terechtheid. Maar enkel omdat het maar van één kant belicht wordt.

Van Schie stelt dat het Eigen Risico leidt tot een zorgvuldiger afweging van een patiënt of 'dure zorg' wel op zijn plaats is. Hij ziet er zelfs reden in om ook de huisarts onder het Eigen Risico te laten vallen, want...

In die zin werkt het huidige eigen risico overigens nog lang niet goed omdat een bezoek aan de huisarts van het eigen risico is uitgezonderd. Terwijl huisartsen naar hun eigen zeggen nogal wat 'patiënten' over de vloer krijgen die helemaal geen medisch probleem hebben, maar (kennelijk) worstelen met sociale problemen of met persoonlijke problemen van niet-medische aard.
Patrick van Schie - TROUW 3/10/2016

Van Schie vindt het kennelijk problematisch dat mensen zich bij de huisarts vervoegen die geen medisch probleem blijken te hebben. Hij onderbouwt echter niet waar hij dit op baseert. Waaruit blijkt dat huisartsen dit zeggen? Over hoeveel patiënten hebben we het met 'nogal wat'? Vinden huisartsen het problematisch dat klachten niet altijd van medische aard blijken te zijn?

Ik in ieder geval niet! Hoort het niet tot de taak van een huisarts om vast te stellen wat een probleem is? En ja, dan kan het zo zijn dat somatische symptomen een niet-medische herkomst hebben. En dan is het aan de huisarts om vast te stellen dat er niets aan de hand is, of om door te verwijzen. Van Schie presenteert de reguliere werkzaameden van huisartsen, alsof ze een probleem zijn!

En zelfs al zou 'onnodig' huisartsenbezoek een probleem zijn, dan nog is het te prefereren boven het alternatief: zorgmijding.
Zoals wethouder Jan Burger uit Wijk bij Duurstede stelt: "Zorg dat de basis gewoon goed geregeld is. Dat bespaart een hoop duurdere zorg, en vanuit een goed geregelde basis is het makkelijker om de rest te organiseren."
Een (op het eerste gezicht) 'onnodig' bezoek aan de huisarts, kan voorkomen dat er later een (veel duurdere) spoedopname nodig is.

Dus niet alleen noemt Van Schie de reguliere werkzaamheden van een huisarts een probleem - zonder dit te onderbouwen; hij laat ook buiten beschouwing dat je door 'dubbeltjes' uit te geven in de basis 'euro's' bespaart in de complexere zorg.
En dus houdt zijn bijna-redelijke argument geen stand.

5. Ziekte is geen dorst.

Na zijn korte uitstapje naar bijna-redelijkheid, keert Van Schie weer terug naar het groteske niveau waar hij zich op profileert. Hij doet een tragische poging te ontkrachten dat het Eigen Risico een 'straf' is voor de zieken.

Van 'straf is echter helemaal geen sprake; er is immers niemand die een 'straf' uitdeelt. Een patiënt vraagt een dienst, en de dienstverlener vraagt in ruil daarvoor een financiële vergoeding.
Patrick van Schie - TROUW 3/10/2016

Deze stelling is geheel in lijn met zijn logica dat ziekte een kwestie van schuld is. Je zou zeggen dat hij dan in ieder geval consequent is - ware het niet dat hij dit illustreert met een voorbeeld dat volkomen ingaat tegen deze premisse:

Dat is niet anders dan wanneer ik dorst heb, eveneens een zaak waaraan ik niets kan doen, en iemand anders mij tegen betaling een drankje verstrekt waarmee ik mijn dorst kan lessen. Normaal toch om dat uit eigen zak te betalen?
Patrick van Schie - TROUW 3/10/2016

Wat is het nu, Patrick van Schie? Is ziekte je eigen schuld, als gevolg van roken? Of is ziekte iets een natuurverschijnsel waar je niet aan kunt doen, zoals dorst?

Bovendien... laat Patrick van Schie elke keer dat hij dorst heeft iemand hem tegen betaling een drankje verstrekken? Man, Patrick van Schie wentelt in het geld! Wat is er mis met gewoon kraanwater uit eigen kraan?

En dat geeft direct aan waarom de vergelijking misgaat. Om je dorst te lessen kun je kiezen om even naar de kraan te lopen, of sjampoepel te klokken in een etablissement. Die keuze bestaat niet in de zorg. Een paracetamolletje is geen alternatief voor een chemokuur; een dagje bedrust is geen alternatief voor een hartoperatie.

6. Waar koopt Patrick van Schie zijn kleren?

Gelukkig snapt Patrick van Schie dat er een verschil is tussen dorst en ziekte. En Patrick van Schie snapt dat ieder weldenkend mens dat doorheeft. En Patrick van Schie snapt dat dit zijn betoog ondermijnt.

Dus wat doet Patrick van Schie? Patrick van Schie probeert dit overduidelijke verschil te bagatelliseren. En dat doet Patrick van Schie als volgt:

Het verschil, zo roepen de politici die het eigen risico willen afschaffen, is dat iedereen op zijn tijd dorst heeft, terwijl ziekte de een meer treft dan de ander. Tot op zekere hoogte is dit waar, maar dit is met meer zaken in het leven zo. Iemand die erg lang is, is vaak meer geld kwijt aan kleding (...)
Patrick van Schie - TROUW 3/10/2016

Nou weet ik niet waar Patrick van Schie zijn kleren koopt, maar in de winkels waar ik kom is er meestal geen prijsverschil tussen een maatje XS en een maatje XXXL. Mijn grote frustratie in kledingzaken is veelal niet dat ik voor mijn XL meer moet betalen dan voor een M, maar simpelweg dat hun assortiment stopt bij L. Het is dit soort omvangdiscriminatie dat ik de Bershka en de H&M vaker de middelvinger dan mijn geld geef - maar dat is een ander verhaal.

Misschien dat er in de winkels waar mensen als Patrick van Schie hun kleding kopen, mensen die zichzelf te goed vinden om kraanwater te drinken, significante prijsverschillen op basis van maat bestaan, maar in de gewone pauperzaken waar u en ik komen is zoiets meer uitzondering dan regel.
En dat is maar goed ook, want evenmin als dat een paracetamolletje een alternatief is voor een chemokuur is een S een alternatief voor een XXL.

7. Liever een sigaar uit eigen doos ontvangen, dan de sigaar zijn!

Gelukkig voor Patrick van Schie heeft hij nog een bijna-redelijk argument in petto. En dat heeft allemaal te maken met de financiële consequenties die het afschaffen van het eigen risico zou hebben.

Afschaffen van het eigen risico in de zorg zou natuurlijk een sigaar uit eigen doos zijn. Om de kosten te dekken zal de zorgpremie met gemiddeld 284 euro omhoog moeten, zo heeft het Centraal Planbureau (CPB) berekend.
Patrick van Schie - TROUW 3/10/2016

Okee, laten we voor het gemak er vanuitgaan dat het CPB altijd gelijk heeft. En dat de enige manier om de afschaffing van het eigen risico te financieren is om het door te berekenen in de premie.
Laten we voor het gemak er vanuitgaan dat het niet gefinancierd kan worden door de 'winsten' van de zorgverzekeraars iets minder hoog te laten zijn. En dat de onnodig hoge buffers (die dankzij een negatieve reële rente nu aan het verdampen zijn) niet kunnen worden aangesproken.
Laten we gemakshalve in de realiteit blijven dat een premieverhoging onlosmakelijk verbonden is aan het afschaffen van het eigen risico.

Dan lijkt Patrick van Schie zowaar een punt te hebben! Zonder het Eigen Risico zou de premie van, zowel de zieken als de gezonden, een stuk hoger zijn.
Tsja, zogezegd is de afschaffing van het Eigen Risico een sigaar uit eigen doos. We betalen er allemaal aan mee!
Maar... dat impliceert dus, dat de zieken tot dusver - door het Eigen Risico op te hoesten - de premies van de gezonden laag houden. Is dat hun taak? Nee. Dat is de omgekeerde wereld!
Onbedoeld toont Patrick van Schie hiermee aan dat we met het Eigen Risico de zieken wel degelijk een poot uitdraaien, en dat we dus maar beter zo snel mogelijk van dat Eigen Risico afmoeten.

Liever een sigaar uit eigen doos krijgen, dan de sigaar zijn! (Maar maak je geen zorgen, Patrick van Schie. Als je die sigaar niet oprookt, spaar je daarmee de premieverhoging uit - en wordt je automatisch nooit ziek.)

8. Als links het niet zegt, zeg jij het dan ook niet!

Het makkelijkste trucje in een debat, is door te doen alsof je opponent iets verschrikkelijks heeft gezegd en je daar vervolgens tegen afzetten. Van Schie bedient zich ook van dit trucje:

Links Nederland (...) heeft het daar niet over, maar zou dit natuurlijk ook anders willen 'oplossen'. Niet door de benodigde extra premie gelijk over iedere Nederlander uit te smeren, maar door deze eenzijdig op de 'sterkste schouders' te leggen.
Patrick van Schie - TROUW 3/10/2016

Tsja: Patrick van Schie zegt natuurlijk niet dat hij voor de doodstraf is. Patrick van Schie zegt niet dat hij met de bomen praat. Patrick van Schie zegt niet dat hij bang is om opgegeten te worden door paarse pluizige konijnen van 3.30 hoog.
Maar dat hij het niet zegt, wil natuurlijk niet zeggen dat het niet zo is.

Is het echter fair om daar dan maar van uit te gaan? Nee.
Dus als 'links Nederland' niet expliciet zegt: wij willen de afschaffing van het Eigen Risico eenzijdig ten laste leggen op de zwaarste schouders, dan moet je dat ook niet onderdeel laten zijn van de discussie.

Links Nederland heeft het er niet over, Patrick van Schie heeft het erover. Dat is wat anders.

9. Neerwaardse jaloezie. Zucht.

Het idee dat 'links Nederland' zou willen dat de sterkste schouders voor de kosten opdraaien, is natuurlijk een set-up voor het liberale leitmotif van neerwaardse jaloezie.

Een liberaal kan er slecht tegen dat iemand die het slechter heeft dan hem vooruit wordt geholpen. "Kijk eens wat er voor die paupers wordt gedaan, terwijl ik zwem in het geld," lijkt hun basisfrustratie te zijn. Van Schie bevestigt dat beeld.

Op de schouders dus van degenen die toch al door de ene na de andere nivellerende maatregel gedwongen worden uitgaven van anderen te financieren. Alleen al met betrekking tot het huidige zorgstelsel doen zij dat nu reeds in verregaande mate.
Patrick van Schie - TROUW 3/10/2016

En wat volgt, is het cijfermatige bewijs dat de hoogopgeleide rijken in feite betalen voor de laagopgeleide armen. Hij baseert zijn stelling op een CPB-studie, dus dat zal wel foutloos zijn.

Wat Patrick van Schie er niet bij vertelt, is dat al die zogenaamd "nivellerende" maatregelen niet hebben kunnen voorkomen dat de loonkloof op de werkvloer maar blijft groeien. Het verschil tussen de top en de werknemers is in een jaar tijd van 5,8x zoveel naar 6,1x zoveel gestegen. In de financiële sector verdient de top zelfs 13x zoveel als de werkvloer. Om nog maar te zwijgen over de grote bedrijven, waar de verschillen in de honderden keren liggen (denk onder andere aan Ahold).

Wat Patrick van Schie er ook niet bij vertelt, is dat de vermogens van al die rijken ook nog eens blijft toenemen. Ondanks die zogenaamd "nivellerende" maatregelen.
Eind vorig jaar berekende De Volkskrant dat de rijkste 1% van Nederland over 28,8% van het totale private vermogen in 2014 beschikte; de rijkste 0,1% over 11,5%. En die rijke elite heeft hun aandeel in al het Nederlandse geld sinds 2009 enkel zien groeien.
Het is zelfs zo erg, dat de rijkste 3 Nederlanders evenveel geld hebben als de HELFT VAN DE TOTALE POPULATIE!

Dit is geen onuitgesproken mening die ik Patrick van Schie in de schoenen schuif; dit zijn keiharde feiten die door Patrick van Schie buiten beschouwing worden gehouden.
Maar waar Patrick van Schie niet omheen kan - of zou moeten willen.

Kennelijk vindt Patrick van Schie het bezwaarlijk om de steeds rijker wordende rijken te vragen om bij te dragen aan de zorg voor de mensen die het niet kunnen opbrengen.
Kennelijk vindt Patrick van Schie het lot van de 'zieke paupers' benijdenswaardig, en vindt Patrick van Schie dat de rijke elite hierdoor in het nauw komt.

Echter, als ik zo rijk zou zijn dat ik niet wist waar ik het moest laten, zou het voor mij een erezaak zijn om mee te betalen aan het welzijn van de samenleving. Als ik zo rijk zou zijn dat ik voor elke keer dat ik dorst had naar een café zou gaan, zou ik het een belediging vinden als de liberalen zouden roepen dat ik al hard genoeg wordt gepakt.

Nivelleren is geen feestje, maar een sociaal-economische noodzakelijkheid. De neerwaardse jaloezie van Patrick van Schie en de zijnen is hierin gewoon vermoeiend!

Conclusie

"Gratis bestaat niet. De rekening zal hoe dan ook moeten worden betaald," schrijft Patrick van Schie aan het begin van zijn laatste alinea. En eindelijk oppert hij iets waar ik hem gelijk in moet geven.

De vraag is niet òf de zorg betaald moet worden, de vraag is bij wie je (welk deel van) de rekening neerlegt. Dat is een politieke vraag, waarover Patrick van Schie en ik duidelijk van mening verschillen.

Ik zie zorg niet als een consumptiegoed, dat je (enkel) door eigen schuld gaat gebruiken. Ik zie zorg als een oplossing voor een maatschappelijk probleem. De samenleving vormen we samen; dan laat je niemand achter.
Van Schie zoekt vooral excuses om de elite uit de wind te houden. Al schiet zijn logica te kort.

Het is mij niet bekend waarom de TeldersStichting zich niet aan zijn artikel wilde verbinden, maar ik kan ze geen ongelijk geven. Het denken in het stuk is één grote gatenkaas.

Maar als Van Schie de zorg echt te duur vindt, misschien is hij dan wel bereid om wat aan die kosten te doen. We kunnen het er later wel over hebben hoe we de overgebleven kosten financieren - maar ik nodig hem van harte uit om samen met mij de kosten naar beneden te krijgen.

Bijvoorbeeld door de zorgverzekeraars te vervangen door een NATIONAAL ZORGFONDS. Je bespaart zo een half miljard per jaar, als je niet meer het systeem van 9 holdings, 25 verzekeringen en 61 polissen in stand hoeft te houden. Om nog maar te zwijgen over de miljarden die je kunt uitsparen op de bureaucratie en de reclamekosten die bij het jaarlijkse overstapcircus komen kijken.

Over dat Eigen Risico verwacht ik niet dat Van Schie en ik het eens worden. Hij snapt het immers niet, of wil het niet snappen. Maar als hij echt de kosten van de zorg in de perken wil houden, staat hem één ding te doen...