Veenendaal

Inleidend voorwoord op 'Zeven Zonden'

In de film Se7en (David Fincher, 1995) spelen Brad Pitt en Morgan Freeman een detective-duo dat op zoek is naar seriemoordenaar Kevin Spacey. Deze geeft elk van zijn moorden een thema, zoals 'hebzucht' of 'gulzigheid'. Pitt en Freeman komen er al gauw achter dat Spacey verwijst naar 'de Zeven Hoofdzonden'...

Deze 'Hoofdzonden' zijn oorspronkelijk uitgedacht door Paus Gregorius I, in de zesde eeuw. De Duitse Theoloog Peter Binsfeld koppelde in 1589 een demon aan elk van deze zonden.

Het was echter de dertiende-eeuwse schrijver/dichter Dante Allighièri die de 'Zeven Hoofdzonden' een prominente plek in het collectieve bewustzijn van de westerse cultuur gaf. Deze zonden spelen een belangrijke rol in zijn 'Divina Commedia', die een reis beschrijft van de Hel, over de Louteringsberg, naar het Paradijs. De 'Divini Commedia' wordt beschouwd als een hoogtepunt in de wereldliteratuur.

Freeman en Pitt hebben het dan ook voornamelijk over Dante in hun zoektocht. Voor zover ik mij kan herinneren worden Gregorius of Binsfeld niet eens genoemd in de film. Wie wel wordt genoemd is de zeventiende-eeuwse schrijver John Milton; in zijn 'Paradise Lost' beschrijft hij hoe Satan de mens tot de Zondeval brengt. Een citaat uit dit gedicht, dat gevonden wordt bij één van de moordlocaties, brengt de detectives op het spoor van de Zeven Hoofdzonden.

De zoektocht van Freeman en Pitt was mijn introductie met het concept van de Zeven Hoofdzonden. En in deze zomerspecial zal ik in zekere zin in hun voetsporen treden. Ook ik zal een zoektocht ondernemen, aan de hand van deze zeven zonden. Alleen ben ik niet op zoek naar een seriemoordenaar; mijn zoektocht is is meer een verkenning van concepten.
In deze zomerspecial stel ik de vraag hoe elke zonde zich verhoudt tot de kernwaarden van het moderne socialisme: menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit. Hiermee wordt de stijl van deze zomerspecial vergelijkbaar met die van 'Tien Geboden' en 'Vijf Zuilen'.

Net als in 'Tien Geboden' en 'Vijf Zuilen' loop ik ook hier tegen een beperking aan. De beperking van het goddelijke.
Het socialisme is een volledig aardse ideologie, die zich - in tegenstelling tot religies - niet bezighoudt met concepten als God, Duivel, Hemel en Hel. Hierdoor zal niet elk religieus concept even relevant zijn in socialistische context. Gebod 1, 2 en 3, alsmede Sjahada, Salat, Ramadan en Hadj hebben van nature geen plaats in het socialistische denken. Er was dus iets meer denkwerk nodig om hier vanuit socialistisch perspectief een (hopelijk zinnige) uitspraak over te doen.
Dit zal ook gelden voor de Zeven Hoofdzonden, die diep verweven zijn met een religieuze traditie. Een zonde tegen God is nog niet direct een zonde tegen een medemens of haar leefwereld. Als het aardse geen nadeel van een bepaald handelen ondervindt, is er vanuit socialistisch perspectief geen sprake van een zonde. In die gevallen zal er dus wat extra denkwerk moeten worden verricht.

De algemene spelregel voor deze Zomerspecial is:
Als een concept in strijd is met één of meerdere van de socialistische kernwaarden - menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit - mag het als een zonde worden aangemerkt.

Nu dit helder is, kunnen we - in navolging van Morgan Freeman en Brad Pitt - onze queeste door de wereld der zonden aanvangen.
Om met Dante te spreken:

Abandon all hope, ye who enter

(Verlaat alle hoop, gij die binnenkomt)