Veenendaal

De Ideale Politicus

Wij moeten dus de mensen selecteren van wie we de indruk hebben gekregen dat zij zich hun hele leven volledig hebben ingezet voor wat ze als het belang van de gemeenschap beschouwen en die tot geen enkele prijs bereid zijn iets te doen wat tegen dat belang indruist.
Sokrates

Ja, dat zijn de geschikte mensen.
Glaukon (?)

Dat de markt om regels en een moraal vraagt, en deze niet van zichzelf biedt, werpt een nieuwe vraag op. Wie moet er nu de regels opstellen?
De door Ayn Rand (1905-1982) bezongen Atlassen vallen sowieso af: zij vertegenwoordigen immers de markt, en de markt is ongeschikt om de regels te bepalen. Zo ook haar bovenmensen. Wie dan wel?
Om die vraag te beantwoorden laat Plato zijn leermeester de samenleving verder ontleden.

De Ideale Markt

Wanneer dus verschillende mensen elkaars steun inroepen, de één voor dit, de ander voor dat, en wanneer zich ten gevolge van die behoeften een groot aantal mensen op één plaats verzamelt om met elkaar samen te werken en elkaar te helpen - het is aan dat samenwonen dat we de naam maatschappij hebben gegeven.
Sokrates

In zijn reactie op het pleidooi tegen de moraal, tuigt Sokrates een maatschappij van begin af aan op. De mens heeft voedsel, kleding en onderdak nodig; een samenleving bestaat dus minimaal uit een boer, een kleermaker en een huizenbouwer ~ eventueel aangevuld met een schoenmaker of een andere handwerker.
Sokrates' gezelschap kan niet anders dan dit beamen. Ook moeten ze beamen dat deze samenleving beter af is wanneer elk van hen zich kan richten op een specifieke taak, dan wanneer ieder lid afzonderlijk en enkel ten bate van zichzelf zorg draagt voor zijn huis, voedsel, kleren, schoenen, en wat er nog meer nodig is.

Een Beter Mens

Want zelf, Sokrates, denk ik er niet zo over, maar ik ben wel mijn zekerheid kwijtgeraakt, zo sterk wordt er door Thrasymachos en talloze anderen op gehamerd dat de moraal geen enkele waarde heeft.
Glaukon

Nadat Thrasymachos zijn stelling over de regerende klasse genadeloos ontkracht ziet worden, poneert hij een stelling tegen de moraal. Een verstandig mens doet immers wat in zijn voordeel is, en immoreel gedrag levert vaak voordeliger gevolgen dan moreel gedrag. Aangezien een goed mens verstandig handelt, is immoreel gedrag dus goed gedrag.

Een Goed Mens

Nee, Sokrates, een immoreel leven geeft een mens meer mogelijkheden, meer vrijheid en meer macht, als die immoraliteit maar ver genoeg wordt doorgevoerd.
Thrasymachos

Het begin van 'De Ideale Staat' beschrijft hoe Plato's leermeester Sokrates na een bezoek aan een festival wordt uitgenodigd door een paar vrienden om te discussiëren. Ze raken in gesprek over de vraag wat nu precies een goed mens is. Maar welke stelling er ook geponeerd wordt, Sokrates weet telkens een paar kleine kanttekeningen te plaatsen ~ en uiteindelijk wordt de gehele stelling ontkracht.